Archeologen zijn opnieuw beginnen graven op de site rond het Forum Pacis. Men gaat voor het eerst een kijkje nemen naar wat er zich onder de gekleurde stukken marmer bevindt die zich hier in speciale geometrische patronen over de vloer uitstrekken. Het Forum Pacis, ook bekend als het Forum van Vespasianus, was eigenlijk de tempel van de Vrede, gebouwd door de keizer na zijn overwinning op de joden en de verovering van Jeruzalem. Dit Forum, in die tijd een meesterwerk van moderne bouwkunst, werd in 75 ingehuldigd. Archeologen hopen stukken van de marmeren stadskaart Forma Urbis Romae te vinden en wie weet bevinden zich hier ook nog de reeds eeuwen verdwenen Joodse tempelschatten ergens onder de grond.
Het Forum Pacis wordt algemeen beschouwd als het meest interessante van het hele Forum Romanum maar het is ook het minst bekende. De laatste opgravingscampagne gebeurde in de periode 1996-2006 en toen werd nauwelijks een vijfde van de site onderzocht. Een aanzienlijk gedeelte ligt ook begraven onder de Via dei Fori Imperiali.
Er werd nu een subsidie van 300.000 euro toegekend om het Forum Pacis verder te onderzoeken. Men hoopt eerst en vooral nog meer van de originele vloeren bloot te leggen. Een gedeelte daarvan is ook vandaag al zichtbaar. Het gaat om een van de meest waardevolle vloeren die nog overblijven uit de oudheid. Ze vallen op door hun grote cirkelvormige patronen, uitgevoerd in wit en roze marmer en omlijst door ringen van porfier.
De grootste verwachtingen gaan echter uit naar de mogelijke ontdekking van nieuwe fragmenten van de Forma Urbis Romae, oorspronkelijk een grote marmeren stadskaart van Rome uit het begin van de 3de eeuw. Na een grote brand in Rome in 192, waarbij de Vredestempel met de grond werd gelijk gemaakt, liet keizer Septimius Severus de beroemde tempel van keizer Vespasianus herbouwen. Na de herbouw werd tussen 203 en 211 een enorme marmeren kaart van Rome vervaardigd en aan de muur van een aula van de tempel bevestigd.
De afmeting van deze kaart was 18 bij 13 meter. Op 150 marmeren platen was een plattegrond van het Rome van die tijd afgebeeld, op een schaal van 1:240. Deze was zo gedetailleerd dat de omtrekken van individuele gebouwen, straten en aquaducten er duidelijk op aangegeven konden worden. Op de kaart staan geen politieke grenzen, zoals grondeigendom, of geografische kenmerken als heuvels en riviertjes weergegeven. De Tiber staat wel op de kaart, maar alleen als opengelaten ruimte tussen de gebouwen op de oevers. De heilige grens van Rome, het Pomerium, staat evenmin op de kaart aangegeven.
De Forma Urbis Romae is de belangrijkste topografische stadskaart van Rome die gedeeltelijk bewaard is gebleven. Aan de hand van deze kaart konden grote delen van het antieke Rome gereconstrueerd worden en vele kaarten van het oude Rome zijn erop gebaseerd. Op een gegeven moment is de kaart van de muur gevallen en bedolven onder een laag puin. Dit is de redding van een deel van de kaart geweest, hoewel grote stukken marmer in de loop der eeuwen verloren gingen. Deze werden gebruikt als bouwmateriaal of eenvoudigweg verbrand tot kalk.
In 1562 werden de eerste fragmenten teruggevonden in wat toen de tuin van de kerk Santi Cosma e Damiano was. Dit leidde tot grote belangstelling voor de kaart, maar die vervaagde al weer snel. De fragmenten kwamen in handen van de familie Farnese, die delen ervan liet gebruiken voor de aanleg van een tuin. Vanaf 1740 werden de overgebleven delen overgebracht naar de Capitolijnse Musea waar ze weer bestudeerd werden. In 1899 werd de tuin van de familie Farnese afgebroken en kwamen vele verloren gewaande delen weer tevoorschijn.
De meer dan duizend fragmenten zijn grotendeels op de plek waar de kaart van de muur viel gevonden, maar ook op andere plaatsen in de buurt. Er wordt geschat dat zo’n 10 tot 15 procent van de kaart is teruggevonden. Hierop zijn vele belangrijke gebouwen te herkennen zoals het Colosseum en het Theater van Pompeius. De muur van de aula waar de kaart ooit aan was bevestigd bestaat nog steeds en maakt nu deel uit van de achtermuur van de kerk Santi Cosma e Damiano, die gebouwd is in 530. In de muur zijn duidelijk de vele gaten te zien waar de metalen pinnen in zaten die de kaart op zijn plaats hielden.
De voorbije eeuwen hebben vele historici gewerkt aan het in elkaar puzzelen van de 1.186 teruggevonden fragmenten. In de Renaissance was het reeds gelukt om 250 delen bij elkaar te passen, vooral door de belangrijke monumenten op de kaart bij elkaar te zoeken. In de eeuwen daarna werd nog veel meer onderzoek verricht.
Tussen 2003 en 2004 heeft de universiteit van Stanford in de Verenigde Staten alle bekende fragmenten digitaal ingescand. Door middel van geavanceerde computerprogramma’s wordt nu geprobeerd de kaart te reconstrueren. De scans van de losse fragmenten zijn beschikbaar op internet en cd-rom zodat iedere gexefnteresseerde de Forma Urbis Romae kan bestuderen. De database is beschikbaar op http://formaurbis.stanford.edu/.
Archeologen hopen tijdens de nieuwe opgravingscampagne bijkomende fragmenten van deze stadskaart terug te vinden. Stilletjes wordt echter ook gehoopt op de ontdekking van een of andere verborgen ruimte, ondergrondse tempel of opslagplaats, waar de meest waardevolle stukken van de Romeinse buit afkomstig uit Jeruzalem zou kunnen opgeslagen zijn, inclusief de heiligste gebruiksvoorwerpen en meest legendarische schatten uit de tempel van koning Salomo. Heel wat voorwerpen waarvan men zeker weet dat ze behoorden tot de oorspronkelijke oorlogsbuit werden immers nooit teruggevonden of later nog ergens vermeld in de geschiedschrijving.
Tot de tempelschatten behoort ook de fameuze menora, een grote zevenarmige kandelaar gemaakt van massief goud, die afkomstig was uit de Tweede Tempel in Jeruzalem. In het jaar 66 werd die tempel verwoest door de Romeinen onder Titus. Een aantal heilige voorwerpen en schatten konden echter uit de tempel worden gered en werden door Titus meegenomen naar Rome, waar ze in een grootse triomftocht aan het Romeinse publiek werden getoond. Op het relixebf in de Boog van Titus staat dit tafereel afgebeeld. Hier is ook de menora zichtbaar, de enige contemporaine afbeelding die van dit heilige voorwerp bekend is. De Joodse tempelschatten werden daarna in de Vredestempel van Vespasianus tentoongesteld. Verscheidene bronnen uit de 2de eeuw citeren mensen die de heilige voorwerpen daar hebben bezichtigd. In 192 brandde de Vredestempel zoals eerder vermeld tot de grond toe af, maar of de menora en de andere schatten hierbij verloren gingen is niet geweten. Over het lot van de menora zijn veel legendes ontstaan. Sommige verhalen stellen dat de kandelaar Rome nooit verlaten heeft maar in de late oudheid door de paus in beslag genomen werd.
Tot op heden zou de menora worden bewaard in de geheime kelders van het Vaticaan. Voor de Joden is dit een alleszins een geloofwaardige piste, want regelmatig dient Israxebl een officieel verzoek in bij het Vaticaan met de vraag om de menora en eventuele andere tempelschatten terug te bezorgen. De kans is echter groot dat het voorwerp al eeuwen lang is omgesmolten of – wie weet – zoals de archeologen hopen, nog steeds verborgen ligt in een of andere beschermde en verborgen ruimte op het Forum Pacis. Dat zou zonder twijfel de ontdekking van de eeuw zijn. De tempel is later alleszins nog heropgebouwd geweest door Septimius Severus.
In tegenstelling tot andere fora waar recht werd gesproken, fungeerde het Forum Pacis vooral als centrum voor onderwijs en cultuur. Plinius omschreef het gebouw als een van de mooiste ter wereld. Het was een openbaar museum, met ondermeer een fraaie collectie sculpturen uit de Domus Aurea en Griekse kunstvoorwerpen die nog waren verzameld door keizer Nero. Het plein had een oppervlakte van 135 x 110 m en was aan drie zijden omringd met arcades. Het plein maakte daardoor als het ware deel uit van de tempel. Aan de langste zijden van het plein bevonden zich tuinen met wandelpaden, verfraaid met bloemperken en fonteinen en waartussen zes waterkanalen stroomden. De oevers waren versierd met Gallische rozen. De herkomst van die laatste heeft men kunnen vaststellen uit teruggevonden zaden.
S.P.Q.R. - Romenieuws 
Geef een reactie