Metrowerken in Rome zorgen voor vondst houten huis uit de oudheid

De werkzaamheden rond de aanleg van de nieuwe metrolijn C hebben nog maar eens een spectaculaire vondst opgeleverd. Die situeert zich andermaal in de buurt van het toekomstige station Amba Aradam, tussen San Giovanni in Laterano en de toekomstige nieuwe halte Fori Imperiali / Colosseo. Op die lijn worden momenteel luchtschachten geboord. Eerder al werden hier onder meer een aquaduct uit de derde eeuw v. Chr., een massagraf en een grote soldatenkazerne uit de oudheid ontdekt.

Ditmaal zijn arbeiders op de restanten van een houten woning uit het begin van de tweede eeuw gebotst. Een verkoolde vloer en de resten van een zwartgeblakerd dak wijzen erop dat de woning waarschijnlijk door een brand werd verwoest. Tussen het puin werden onder meer de overblijfselen van een hond en haar puppy gevonden.

Een deel van de vloer, resten van het meubilair, mozaïeken en fresco’s bleven behoorlijk goed bewaard, waardoor de onderzoekers meteen vergelijkingen met de opgegraven ruïnes in Pompeï maakten. Dat is allicht een beetje teveel eer, maar de wetenschappelijke waarde van de ontdekking valt niet te bewisten: nooit eerder werd in Rome een dergelijke houten woning teruggevonden.

Er waren al eerder plannen om de vondsten uit de voormelde soldatenkazerne aan de Via Ipponatteo te integreren in het metrostation Amba Aradam / Ipponio. Dankzij de ontdekking van de Romeinse woning kan daar nu wellicht nog een belangrijk aspect aan worden toegevoegd.

Al blijft het maar de vraag of dat mogelijk is, want archeologen ontdekken elke week wel iets nieuws op het traject van de metrolijn. In dat verband werd ook al de bouw van een compleet nieuw museum overwogen, dat volledig gewijd zou worden aan de vondsten op Metrolijn C. Al zal zoiets, net als de aanleg van de metrolijn zelf, in Rome nog heel wat jaren in beslag nemen.

De houten structuur die werd ontdekt tijdens het boren van een put voor de toekomstige metrolijn tussen de Via della Ferratella in Laterano en de Via dell’ Amba Aradam is een uitzonderlijke ontdekking omdat enkel speciale milieu- en klimatologische omstandigheden in combinatie met de bodemgesteldheid of toevallige omstandigheden kunnen zorgen voor een goede bewaring, zoals dat bijvoorbeeld in het jaar 79 gebeurde na de vulkaanuitbarsting in de omgeving van Pompeï en Herculaneum.

Het is zelfs de eerste keer dat in Rome een dergelijke goed bewaarde houten woning uit de keizertijd is blootgelegd. De ontdekking bevindt zich op 9 m diepte en werd intussen ondergronds beveiligd met betonnen schotten. De ontdekking zal de onderzoekers veel bijbrengen over de bouwtechnieken en bouwmaterialen die werden gebruikt bij de constructie van dergelijke woningen en over de fabricagetechnieken van het meubilair.

De studie van de woning op de zuidelijke hellingen van de Celioheuvel is nog niet afgerond. Het huis dateert vermoedelijk uit de tijd van keizer Trajanus. Erboven bevindt zich nog een andere structuur, die later waarschijnlijk bovenop de oorspronkelijke woning werd gebouwd.

Een tafel- of stoelpoot, een massief stuk hout van wellicht een opbergkist, een grote rechthoekige tafel en een deel van een balustrade geven een beeld van het aanwezige meubilair. Er zijn ook fragmenten gevonden van een raamkozijn met sporen van vensterglas. Brokstukken van een muur met fresco’s van bloemen dateren uit een wat latere periode, het begin van de derde eeuw.

Ook werden de skeletten van een hond en haar puppy (al kan dit laatste beestje ook een kat zijn, dat is nog niet helemaal duidelijk) ontdekt. De hond werd opgerold tegen de voorkant van een deur gevonden, het dier zat vermoedelijk opgesloten in het gebouw op het moment van de brand. Het oorspronkelijke gebouw is daarna ook ingestort, al kan het ook andersom geweest zijn en is de brand misschien wel ontstaan als gevolg van een aardbeving of een grondverzakking. Ook dat moet nog worden uitgezocht.

De vondst van een vloer versierd met dubbelrandige mozaïeken met hartvormige bladmotiefjes, gelegd met witte en zwarte steentjes, wordt eveneens omschreven als een waardevolle ontdekking. Op de Celioheuvel bevonden zich in de oudheid luxueuze gebouwen voor de Romeinse aristocraten, terwijl iets meer naar het zuiden een aantal militaire structuren waren neergezet. De onderzoekers zijn er nog niet uit of de woning eveneens behoorde tot het militaire gedeelte.

De luxueuze inrichting met marmeren muurplaten en mozaïeken, de aanwezige sporen van een verwarmingssysteem en de gebruikte bouwtechnologie lijken erop te wijzen dat dit de woning van een vooraanstaande Romein (een bevelhebber?) was, al kan het evengoed een soort ontspanningsoord geweest zijn.

In het recentere verleden, ondermeer in de zestiende en de achttiende eeuw, werden in de omgeving al eerder sporen van ingestorte huizen ontdekt, maar in die tijd werd met deze ontdekkingen niet zorgvuldig omgegaan, laat staan dat ze werden bestudeerd.

De gevolgen van de recente vondst voor de boorput en het voortzetten van de werkzaamheden aan de metrolijn zijn nog niet helemaal duidelijk. Er wordt nog bekeken of er veilig kan worden voortgeboord. Dat moet gebeuren tot een diepte van zowat 14 m. Het is in principe de bedoeling dat de metrotreinen hier vlakbij op een afstand van ongeveer 30 m voorbij razen.

Archeologen hebben ook nog steeds de handen vol met eerdere spectaculaire ontdekkingen als gevolg van de aanleg van metrolijn C, zoals het enorme waterbassin in de buurt van de halte San Giovanni in Laterano en vooral de grote soldatenkazerne met bijhorende paardenstallingen uit de tijd van keizer Hadrianus die hier vlakbij werd blootgelegd. In de buurt werd ook een aquaduct uit de derde eeuw v. Chr. ontdekt. Nog dieper ontdekten archeologen een graf afkomstig tussen het einde van de tiende en het begin van de negende eeuw v. Chr.

De ruïnes van de soldatenkazerne omvatten een oppervlakte van 1.753 m² en bestaan uit een gang van 100 m lengte en 39 kamers. In een aantal ruimtes zie je nog mozaïeken en fresco’s op de muren en vloeren. Vlakbij de ruïnes werd ook een massagraf met dertien skeletten ontdekt. Ook hier bevindt de archeologische vindplaats zich ongeveer 9 m onder de grond.

Het toekomstige metrostation Amba Aradam / Ipponio, waarin zoals verteld tevens een museum zou worden geïntegreerd met de vondsten, zou (in theorie) in de periode 2020-2021 in gebruik moeten worden genomen en is, komende van San Giovanni in Laterano, het laatste metrostation vóór de nieuwe en eveneens nog aan te leggen halte Fori Imperiali / Colosseo.

Vanaf dan moet men dwars onder het Forum Romanum richting Piazza Venezia graven en boren. Archeologen wrijven zich nu al in de handen, maar voor de aannemer van de metrowerken is dit traject zonder meer een nachtmerrie.