Het restauratiebouwbedrijf Koninklijke Woudenberg en Meesters In, beide behorend tot de Janssen de Jong Groep, hebben de voorbije maanden in Rome twee fonteinen gerestaureerd. De monumentale Fontana dei Giardini en de Fontana delle Api werden opgeknapt als goedmaker voor de vernieling van de beroemde Barcacciafontein aan de voet van de Spaanse Trappen.
Die raakte begin 2015 beschadigd tijdens rellen met Feyenoordfans, maar de stad Rome zorgde zelf voor een snelle herstelling. Enkele Nederlanders in Rome namen het initiatief om via een speciaal hiervoor opgerichte vereniging geld in te zamelen en daarmee als gebaar van goede wil en verzoening een ander restauratieproject te financieren. Dat werden uiteindelijk twee fonteinen.
De Fontana della Barcaccia bevindt zich aan de voet van de wereldberoemde Spaanse Trappen in Rome en is daardoor een grote en fotogenieke trekpleister voor toeristen. De fontein werd in de periode 1626-1629 ontworpen door Pietro Bernini (vader van de beroemde Gian Lorenzo) en was eind 2014, slechts enkele maanden vóór de baldadigheden van de voetbalhooligans, gerestaureerd door het bedrijf Urban Vision dat de opdracht in onderaanneming doorschoof naar Tecnicon, een specialist in de restauratie van stenen oppervlakken. Dat karwei kostte 209.960 euro.
Meteen na de rellen herstelde het stadsbestuur van Rome de beschadigde fontein opnieuw op eigen kosten. De verontwaardiging bij het publiek over de aangerichte vernielingen was echter bijzonder groot, niet alleen bij de Romeinen zelf, maar ook bij Nederlanders die in Rome wonen ontstond plaatsvervangende schaamte. In de nasleep van de heisa werd op initiatief van enkele leden van de Nederlandse gemeenschap in Rome de vereniging Salviamo la Barcaccia opgericht. De bedoeling was geld in te zamelen om de restauratie van een andere fontein te bekostigen.
Het initiatief kende heel wat succes. Via acties en crowdfunding werd 20.000 euro bij elkaar gebracht en Nederlandse ondernemers legden net als de Nederlandse ambassade in Rome eveneens een bedrag op tafel zodat uiteindelijk twee, weliswaar iets minder bekende fonteinen konden worden aangepakt. Dat werden de Fontana delle Api of de Bijenfontein aan het begin van de Via Veneto aan de Piazza Barberini en de Fontana dei Giardini di Viale Tiziano in het noorden van Rome. De restauratie van beide fonteinen werd geraamd op ongeveer 100.000 euro.
De betonnen Fontana dei Giardini was enkele maanden eerder behoorlijk beschadigd geraakt door een omgevallen boom, de marmeren Fontana delle Api was erg aangetast door het kalkhoudende water. De keuze voor deze fonteinen werd gemaakt door Hans Smits (Janssen de Jong Groep), Louis Camps (Koninklijke Woudenberg) en Ron Waroux (Meesters In, de vroegere steenhouwerij Zederik), samen met advocate Angela Mannaerts en journalist Maarten van Aalderen van de vereniging Salviamo la Barcaccia. Voor de werkzaamheden aan de fonteinen kregen de Nederlandse bedrijven hulp van het Romeinse restauratiebedrijf Conservazione Beni Culturali (CBC).
De Fontana delle Api staat op de hoek van de Piazza Barberini met de Via Veneto en werd als eerste gerestaureerd. De inhuldiging van het gerenoveerde kunstwerk gebeurde reeds op 14 juni. De fontein van Gian Lorenzo Bernini uit 1644 toont drinkende bijen en een bijenkoningin die wil wegvliegen. Deze bescheiden fontein oogt misschien niet zo spectaculair, maar is toch bijzonder.
Het water stroomt in een geopende Sint-Jacobsschelp. De opdrachtgever voor de realisatie van deze fontein was paus Urbanus VIII Barberini (1623-1644). De familie Barberini voerde bijen in haar familiewapen en die beestjes zie je in Rome vaak terug in de woningen en monumenten die deze familie verwezenlijkte.
Oorspronkelijk werd de bijenfontein geplaatst op de hoek van het Palazzo Soderini, tussen de Piazza Barberini en de Via Sistina. Deze fontein werd omstreeks 1870 ontmanteld en kwam terecht in de stedelijke magazijnen. Vele jaren later, tussen 1915 en 1916, werd het monument herbouwd op de huidige locatie, in een nogal geïsoleerde positie en leunend tegen een aantal blokken van travertijn. Bij die gelegenheid werden heel wat versleten stukken en onderdelen vervangen. De bijen en het centrale deel van het schelpbekken zijn vandaag nog de enige originele onderdelen van het oorspronkelijke monument.
Toen de Fontana delle Api destijds werd ingehuldigd stond er volgens het verhaal een inscriptie op die vermeldde dat ze was ingehuldigd in het 22ste jaar van het pontificaat van de paus, en dit terwijl het 21ste jaar van Urbanus VIII nog niet voorbij was.
Uit bijgeloof vreesde men dat de foutieve ‘XXII’ een ongunstig voorteken zou kunnen zijn dat misschien wel het overlijden van de paus aankondigde. Om het gevaar te bezweren werd de laatste ‘I’ al snel na de inhuldiging van de fontein weggekapt, maar in de hemel was blijkbaar al beslist over het lot van Urbanus VIII: de paus stierf welgeteld acht dagen vóór het begin van het 22ste jaar van zijn pontificaat (6 augustus 1623 – 29 juli 1644).
Het voorval zorgde voor heel wat spot bij het sprekende standbeeld Pasquino: ‘Havendo li Barberini succhiato tutto il mondo, ora vogliono succhiare anche il tempo’ (Nadat de Barberini eerst de hele wereld hebben leeggezogen willen ze nu ook de tijd opzuigen’). Op de fontein staat in het Latijn dat de fontein ter beschikking staat van ‘mensen en dieren’.
De Fontana dei Giardini di Viale Tiziano, gelegen ten noorden van het historische centrum, werd gebouwd tussen 1930 en 1933 en werd vermoedelijk ontworpen door Raffaele De Vico. Het is een kopie van twee van de oudste fonteinen in de Villa Borghese die daar omstreeks 1620 werden gebouwd voor kardinaal Scipione Borghese en die waarschijnlijk werden ontworpen door Giovanni Vasanzio. Deze twee waterbronnen, te vinden in de tuin aan weerszijden van de laan naar de Galleria Borghese, lijken sterk op de Fontana dei Giardini maar ze zijn niet helemaal identiek.
Het exemplaar dat nu werd gerestaureerd, bevindt zich in het groene gebied tussen de Viale Tiziano en de Via Flaminia, in het quartiere Flaminio (Municipio II), niet ver van het Auditorium (Parco della Musica), het museum MAXXI, het stadio Flaminio en het Palazzetto dello Sport. De fontein raakte een paar jaar geleden tijdens een storm zodanig beschadigd door een vallende boom dat een volledige heropbouw en een vernieuwing van de elementen nodig was.
Het herstel van de Fontana dei Giardini was ingewikkeld en complex en vereiste een intense samenwerking tussen de restaurateurs, historici, ingenieurs, landmeters en hydraulische experts. De fontein is één van de weinige in Rome die uit beton bestaat, waardoor vakkundig betonherstelwerk nodig was. De restauratie gebeurde voornamelijk in Nederland. De onderdelen van de fontein werden getransporteerd naar Utrecht.
Voor de reconstructie van een aantal onderdelen werd 3D-printtechnologie ingezet. Het tussenliggende volledig vernielde bassin werd eveneens gereconstrueerd in Nederland, samen met andere onderdelen van het centrale baluster en de fonteinrand. De montagewerkzaamheden vonden vervolgens weer in Rome plaats.
De onbeschadigde delen werden eveneens in Rome gereinigd van biologische aanslag, kalksteen en graffiti. De fontein kreeg onder meer een nieuwe draagconstructie. De oude watervoorzieningsinstallatie, die reeds vóór de beschadiging van de fontein kampte met technische problemen, werd volledig vervangen. Het openbare domein in de directe omgeving van de fontein werd eveneens opgeknapt.
De feestelijke inhuldiging van deze gerestaureerde fontein in het parkgebied aan de Viale Tiziano, ter hoogte van de Viale Cesare Fracassini, vond in juli plaats en werd bijgewoond door Joost Klaarenbeek van de Nederlandse ambassade in Rome, Louis Camps, directeur van Koninklijke Woudenberg, advocate Angela Mannaerts, voorzitter van de vereniging Salviamo la Barcaccia, locoburgemeester Luca Bergamo en Claudio Parisi Presicce van Monumentenzorg Rome.
Directeur Louis Camps van Koninklijke Woudenberg is trots op de geslaagde restauratie en bedankte de stad Rome en haar inwoners voor het gegunde vertrouwen om de fontein in ere te herstellen. “Na het herstel van de Fontana delle Api wordt nu ook deze fontein als het ware in nieuwe staat teruggegeven aan Rome”, aldus Camps.
“Onze missie is hiermee volbracht, al is dit natuurlijk niet ons laatste project. Dergelijke opdrachten draaien steeds om de belevingswaarde en het respect voor monumentale pracht en maken het mogelijk dat iedereen kan blijven genieten van cultureel erfgoed zoals deze fontein. We zijn fier dat we hieraan een mooie bijdrage konden leveren”, verklaarde Louis Camps.
Koninklijke Woudenberg en Meesters In behoren tot de Janssen de Jong Groep. De bedrijven spelen een belangrijke rol in de restauratie, de herbestemming, de renovatie en het onderhoud van cultureel erfgoed. Koninklijke Woudenberg is een erkend restauratiebouwbedrijf met hoofdkantoor in Ameide. Al sinds 1799 komt de naam Woudenberg voor in relatie met restaureren en bouwen.
Op 16 november van dat jaar vestigde meester-metselaar Hermanus Woudenberg zich in Ameide, een stadje aan een buitenbocht van de rivier de Lek. Ameide en Woudenberg zijn sinds mensenheugenis onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vanuit het stadje bouwde de familie Woudenberg een reputatie op als restaurateur.
Woudenberg is na de Tweede Wereldoorlog uitgegroeid tot een eigentijds modern restauratiebouwbedrijf. In de voorbije decennia heeft het bedrijf een indrukwekkend aantal tot de verbeelding sprekende projecten gerealiseerd en vele monumenten gerestaureerd. In 1987 kreeg Woudenberg het predicaat Koninklijk.
Meesters In is een specialist in het restaureren, reproduceren en aanvullen van alle steenachtige materialen, zowel natuursteen als beton en traditioneel steenhouwwerk, maar ook het injecteren van scheuren, metselwerkherstelling en het reinigen van gevels behoren tot de werkzaamheden van het bedrijf.
S.P.Q.R. - Romenieuws 
Geef een reactie