Rome geteisterd door overstromingen

Heel wat Europese landen kregen de voorbije dagen af te rekenen met forse regenbuien en najaarsstormen. Ook Rome werd flink bedeeld. Op heel wat plaatsen in de stad waaiden bomen omver. De brandweer kreeg in een paar uur tijd meer dan vijftig oproepen om bomen te komen wegslepen.

Maar het waren vooral de talrijke overstromingen in talrijke straten en op pleinen die nog eens pijnlijk duidelijk maakten in welke slechte toestand het Romeinse wegen- en rioleringsnet zich bevindt.

Nu zijn overstromingen tegenwoordig geen exclusiviteit meer. Zowat heel Europa krijgt ermee te maken. Eén van de oorzaken is het toenemende gebruik van straat- en terreinverharding zoals asfalt en beton, waardoor het regenwater veel minder snel weg kan. Anderen zien het als een waarschuwing voor een klimaatverandering.

In Rome is de voornaamste reden in ieder geval gekend. De wegen en het rioleringsstelsel verkeren in zodanig slechte staat dat er bij de minste regenval altijd wel ergens problemen ontstaan. Bij echt forse regenbuien wordt de toestand vaak problematisch.

Straten en pleinen veranderen dan in openluchtbaden. Het water zorgt ervoor dat de vele gaten en putten in de weg, de loszittende stenen, de ongelijk liggende en verzakte kasseien en andere oneffenheden in het wegdek niet meer zichtbaar zijn, waardoor vooral scooters en auto’s te maken krijgen met levensgevaarlijke toestanden.

In Rome zijn de voorbije jaren nauwelijks herstellingen uitgevoerd aan de wegen. De riolering werd al vijf jaar niet meer gereinigd. De riolen van Rome zijn bovendien erg oud. Zelfs de meest recente stelsels zijn al meer dan zestig jaar in bedrijf en werden gebouwd tussen 1950 en 1960.

Al die tijd is ook het auto- en busverkeer in de stad fors toegenomen, waardoor de wegen in een sneller tempo versleten geraken en de rioleringstunnels soms het gewicht van de vele voertuigen niet meer aankunnen en instorten. Ook de mangaten zitten vaak verstopt met afval en bladeren en worden zelden of nooit gereinigd.

Volgens de beheersovereenkomst met de stad Rome moet de reinigingsdienst AMA garanderen dat 92% van de straten dagelijks worden geveegd en opgeruimd. Maar AMA zit in geldnood en slaagde er sinds 2018 niet meer in om meer dan 65 procent van het openbare domein proper te houden. Daardoor spoelt veel klein rondslingerend afval de riolering in, waarna die verstopt raakt en bij regen voor overstromingen zorgt.

Ook de stad Rome kampt met een gigantische schuldenberg van ongeveer 13 miljard euro. Niet alle aannemers zitten te wachten om opdrachten voor de stad uit te voeren omdat ze vrezen dat ze pas na vele maanden of helemaal niet betaald gaan worden. Ten slotte moet Rome nog altijd afrekenen met de gevolgen van het ‘Mafia Capitale’-schandaal.

Zoals bekend zat de stad jarenlang in de wurggreep van maffiosi, corrupte politici, omgekochte ambtenaren, ondernemers met gangsterallures en zelfs voormalige terroristen. Die werkten allemaal mee aan een systeem dat de overheid al sinds het jaar 2000 vele honderden miljoenen euro’s heeft gekost.

Onderhoudswerkzaamheden in de Romeinse straten werden jarenlang zeer gebrekkig of met slechte bouwmaterialen uitgevoerd en soms zelfs helemaal niet, ook al liet de aannemer in kwestie zich er wel voor betalen.

Wegenwerken liepen in Rome systematisch fout omdat wegenbouwers en andere firma’s in samenspraak met corrupte ambtenaren wel het geld op zak staken, maar de opdracht gewoon niet, of in het beste geval slechts rommelig en zonder kwaliteitsgaranties of -controle uitvoerden.

Toen de bende werd opgerold kreeg het netwerk in de media al gauw de naam ‘Mafia Capitale’, of ‘hoofdstedelijke maffia’ omdat de criminelen zo diep waren doorgedrongen in het bestuurlijke en administratieve hart van Rome.

Talrijke kopstukken uit de ambtenarij en het stadsbestuur bleken betrokken te zijn bij één van de grootste schandalen die de stad sinds de Tweede Wereldoorlog heeft gekend.

Maffieuze ondernemers of hun stromannen kochten bovendien lokale politici en topfiguren bij de stadsdiensten om. Die regelden het zo dat bepaalde aannemers systematisch als laagste inschrijver werden beschouwd en zo de meest winstgevende aanbestedingen konden binnenhalen.

Het criminele netwerk sleepte op die manier onterecht talrijke contracten in de wacht. Concurrenten grepen steevast naast de opdrachten, waardoor hun financiële reserves opdroogden en sommigen failliet gingen.

Interessant voor de fraudeurs waren vooral het groenonderhoud, de wegen- en infrastructuurwerken, het schoonmaken van de straten, de huisvuilophaling en afvalverwerking, maar ook de uitbating van zigeunerkampen en opvangcentra voor vluchtelingen en asielzoekers bleken erg lucratief.

Als de werken al werden uitgevoerd, gebeurde dat met minderwaardige bouwmaterialen, afgekeurd asfalt of beton dat meer zand dan cement bevatte. Het onderhoudscontract voor openbaar groen en het verwijderen van onkruid was doorgaans nog gemakkelijker uit te voeren: dat liet men gewoon groeien.

Op die manier vloeiden vele miljoenen euro’s naar de bankrekeningen van de frauduleuze ondernemers en hun medeplichtigen. Verantwoordelijke ambtenaren die betrokken waren bij het systeem deelden in de winst en moesten daarom uiteraard ook zwijgen.

Door de Mafia Capitale-affaire is Rome zeer voorzichtig geworden in het gunnen van aanbestedingen. Sinds 2017 werd jaarlijks een miljoenenbudget voorzien om de waterafvoer op de voornaamste wegen en pleinen te herstellen en om de meest acute problemen grondig aan te pakken. Dat geld werd al drie jaar na elkaar niet uitgegeven en staat in afwachting geblokkeerd op een afzonderlijke bankrekening.

In 2017 werden inderdaad een aantal dringende werken aanbesteed en na het annuleren van de opdracht, gebeurde dat nog eens in 2018. Maar tussen de inschrijvingen op de aanbestedingen bevonden zich telkens abnormaal lage prijsoffertes en andere onregelmatigheden, waardoor Rome vreesde dat ze opnieuw ging te maken krijgen malafide aannemers die de werken niet of met slechte materialen zouden uitvoeren.

De administratieve procedures blijven tot vandaag aanslepen. De recente overstromingen hebben echter iedereen nog eens wakker geschud. Het stadsbestuur liet het voorbije weekend weten dat de aanbestedingen voor een aantal dringende wegenwerken binnen de 45 dagen zullen worden gegund.

De stad lanceerde vorig jaar wel het zogenaamde Stradenuovi-actieplan, dat deel uitmaakt van het verkiezingsprogramma van burgemeester Raggi. Omdat er de voorbije legislaturen nauwelijks werkzaamheden gebeurden aan het wegennet, is de problematische wegen- en rioleringsinfrastrutuur van Rome uitgegroeid tot een belangrijk punt van de komende gemeenteraadsverkiezingen.

Daarom worden nu in sneltempo op diverse plaatsen in de stad nieuwe asfaltlagen gelegd en verschijnen in de buitenwijken zelfs nieuwe fietsstroken. Ook het kasseienplan past in die vernieuwingsstrategie.

Op verschillende plaatsen, zoals bijvoorbeeld in de Via Nazionale, worden de kasseien weggehaald en vervangen door een asfaltlaag. De weggehaalde stenen zullen gebruikt worden voor de herbekleding van 113 andere en kleinere straten, meestal in het historische centrum.

Romeinse arbeiders weten intussen perfect hoelang de verwaarlozing van de wegen- en rioleringsinfrastructuur al aan de gang is. Bij recente opruimacties ontdekten ze in rioleringsputten lege blikjes Coca Cola van meer dan twintig jaar oud. Het afval was dus de voorbije twee decennia nooit opgeruimd.

Ook ontdekte men dat in sommige waterafvoeren asfalt was gestort, wellicht door malafide aannemers die hun bouwmaterialen per slot van rekening ergens kwijt moesten. Daarnaast bleken sommige ondergrondse waterleidingen niet meer aan elkaar gekoppeld te zijn, zodat het water niet langer werd afgevoerd en ter plaatse in de grond stroomde.