Rome bant paardenkoetsen uit stadscentrum

De traditionele Romeinse paardenkoetsen, de zogenaamde botticelle of carrozzelle, kregen de jongste jaren na verschillende incidenten af te rekenen met steeds strengere reglementen. Er zijn jaren discussies aan voorafgegaan, maar binnenkort zal je de koetsen ook niet meer in het stadscentrum zien rondrijden. Alle paardenkoetsen worden verplaatst naar de drie grootste parken. In Rome zijn nog 44 koetsiers actief. Dat zijn er de helft minder dan tien jaar geleden.

De gemeenteraad van Rome keurde zopas een nieuw reglement goed. Daarin wordt bepaald dat de traditionele door paarden getrokken koetsen niet meer door de straten van de stad mogen rijden. De botticelle mogen alleen nog toeristen rondvoeren in de drie grootste parken van Rome: Villa Borghese, Villa Doria Pamphilj en het Parco degli Acquedotti.

Het stadsbestuur vindt dat geschikte locaties voor zowel de dieren (veel schaduw, groen en geen verkeer) als voor de veiligheid van de gebruikers. De drie parken zijn ook aantrekkelijk vanuit toeristisch en cultureel oogpunt. De toeristen zullen hier bovendien onbekende en suggestieve groene hoekjes van onze stad ontdekken, argumenteert Virginia Raggi, de burgemeester van Rome.

Volgens de nieuwe regels moeten de paarden tijdens hun tocht door de parken vaste routes volgen, krijgen ze om de 45 minuten een verplichte pauze en mogen ze in totaal niet langer dan zeven uur per dag worden ingezet.

Tijdens de warmste maanden van het jaar, in juli en augustus, mogen de dieren tussen 12 en 17.30 uur helemaal niet actief zijn. De rustpauzes duren dan ook langer. De paarden moeten tijdens elke pauze ook verplicht worden voorzien van voldoende water en voedsel.

Als de temperatuur hoger is dan 30 graden moeten de paarden binnenblijven. Geen ritjes meer als het te warm is. Op de koetsen moet extern zichtbaar een temperatuurmeter worden aangebracht. De paarden moeten ook periodieke medisch-veterinaire controles ondergaan.

Voor wie zich niet houdt aan de verplichtingen, worden administratieve boetes tot 500 euro voorzien. De overtredingen kunnen ook leiden tot schorsing van de activiteiten of het intrekken van de vergunning.

De paardenkoetsen zijn in Rome al jaren omstreden, maar ze blijven populair bij een aantal toeristen. Ook bij huwelijken verplaatsen de gelukkige koppeltjes zich weleens graag met paard en koets. Nochtans zijn de ritjes niet goedkoop.

Er wordt al gauw 100 euro per klant gevraagd voor een toertje per koets langs enkele bezienswaardigheden van de stad. De meeste koetsiers passeren trekpleisters zoals Piazza San Pietro, het Colosseum, Piazza Venezia, Piazza Bocca della Verità, Piazza di Spagna, Piazza Navona, Piazza della Rotonda (Pantheon) en Piazza Crociferi (Trevifontein).

Rome probeert al jaren iets te doen aan de omstandigheden waarin de dieren hun ritjes moeten afleggen. Zo werd enkele jaren geleden al een verbod uitgevaardigd om op bepaalde wegen te rijden omdat de helling te steil is.

De koetsiers ontvingen een lijst met straten waar ze met hun paard en rijtuig niet meer welkom zijn, zoals onder meer de Via Veneto en de Via Sistina. De koets die de paarden moeten trekken weegt zonder de passagiers gemiddeld 800 kg.

De koetsiers moeten ook een logboek bij zich hebben, waarin ze alle verplaatsingen moeten noteren, zodat eventueel het aantal afgelegde kilometers kan worden nagegaan. De rijtuigen zelf moeten verplicht worden voorzien van reflectoren en verlichting.

Rome probeerde al enkele keren betere omstandigheden voor de dieren te creëren, maar ingrijpende maatregelen liepen doorgaans op niets uit. Dat kwam vooral omdat de beslissingen telkens botsten op felle tegenstand van de koetsiers.

Die slaagden er zelfs een paar keer in om het stedelijke reglement aangaande de botticelle via de rechtbank te blokkeren of te laten vernietigen. Ook nu zouden de koetsiers naar verluidt weer voorbereidingen treffen om de nieuwe maatregelen juridisch aan te vechten.

In juli 2018 verklaarde burgemeester Raggi dat Rome niet langer zou tolereren dat vermoeide paarden tussen de auto’s en onder de brandende zon door de straten van Rome stappen.

Precies een jaar later herhaalde ze die verklaring nog eens. Ondertussen gebeurde er niets. Eergisteren keurde de gemeenteraad echter de voormelde reeks maatregelen goed. Die gaan dus wel veel verder dan alles wat tot dusver werd beslist.

Het komt erop neer dat de activiteiten van de koetsiers in de stad ophouden te bestaan. Toeristen zullen in de toekomst de rijtuigen niet meer opmerken in de straten, waardoor ook de vraag snel zal verdwijnen. Je kan geen gebruik maken van een toeristische attractie die je niet ziet.

Dierenliefhebbers merkten op dat de paarden nog steeds een tijd door de Romeinse straten zullen moeten stappen wanneer ze zich van hun stallen, die zich bijna allemaal in Testaccio bevinden, naar de stadsparken moeten begeven.

Voor hen gaat de maatregel niet ver genoeg: ze vragen dat de botticelle definitief verboden worden. Een volledig verbod op de paardenkoetsen was overigens iets wat Virginia Raggi vier jaar geleden in haar verkiezingscampagne had beloofd.

Volgens de Italiaanse dierenrechtenorganisatie ENPA (Ente Nazionale Protezione Animali) is rondrijden in Rome voor de paarden pure mishandeling vanwege het verkeer en de luchtverontreiniging. Bovendien zouden de dieren slecht verzorgd worden. De koetsiers betwisten dat. Ze wijzen dit soort aantijgingen van de hand als zwartmakerij en zeggen dat ze de dieren behandelen alsof het hun kinderen zijn.

Nu de toeristen als gevolg van de onzalige virusperikelen al vele maanden uit de stad verdwenen zijn, hebben de koetsiers een rampzalig jaar achter de rug. Velen lieten al weten dat ze het onderhoud en de voeding van hun dieren niet meer kunnen betalen. Nu ze worden verbannen uit het centrum zal hun financiële toestand er waarschijnlijk niet op verbeteren.

De opbrengsten in de parken zullen veel lager liggen dan de inkomsten die onze ritjes in het stadscentrum opleveren. In de parken zijn er bovendien veel minder toeristen dan in het centrum. In Villa Borghese zal het nog wat gaan, maar vooral in het park van de aquaducten en in Villa Doria Pamphilj komen relatief weinig buitenlandse bezoekers, zegt Angelo Sed, de voorzitter van de Nuova Associazione Vetturini Romani, een groepering van rijtuigbestuurders. Het is een belangenvereniging die al sinds 2004 bestaat.

De koetsiers die de nieuwe maatregelen absoluut niet zien zitten, krijgen van de stad wel een alternatief aangeboden. Het komt erop neer dat ze hun paard vaarwel zeggen en van beroep veranderen. De koetsiers kunnen hun bedrijf met de hulp van de stad gratis laten omschakelen naar het reguliere taxivervoer. De stad neemt alle administratie voor haar rekening. De koetsiers kunnen na enkele formaliteiten ook een taxivergunning bekomen, zodat ze meteen aan de slag kunnen.

Aldo Fabrizi en Anna Magnani maakten in 1943 met de film L’ultima carrozzella de paardenkoetsen van Rome beroemd. Een koetsier vindt dat zijn edele beroep steeds meer in de verdrukking komt. Hij verzet zich tegen de auto’s die de paardenrijtuigen dreigen te vervangen. Wat hij niet weet is dat zijn dochter stiekem uitgaat met een taxichauffeur… Ook filmacteur Alberto Sordi zette in 1994 de Romeinse paarden uitgebreid in de kijker met Nestore l’ultima corsa, een film die hij zelf regisseerde.

De paardenkoetsen behoorden vele decennia tot de vaste tradities van Rome, maar door de talrijke stedelijke transformaties, het alsmaar drukker wordende autoverkeer en de opkomst van het massatoerisme, zijn de omstandigheden in de stad de voorbije jaren grondig veranderd.

Een paard met koets in Rome is vandaag een anachronisme. Wat vroeger een gezellig romantisch ritje door de stad was, resulteert nu vaak in een zo snel mogelijke galop met de bedoeling zoveel mogelijk ritten te maken. De charme werd ingeruild voor louter geldgewin.

Vooral dierenactivisten zeggen al jaren dat dergelijke nostalgie niet meer thuishoort in een moderne stad. Ze protesteerden in het verleden vooral tegen de omstandigheden en het drukke verkeer waarin de paarden in Rome moeten rondlopen.

De voorbije jaren vonden meerdere paarden de dood. Soms als gevolg van een ongeluk, maar de jongste jaren bezweken ze steeds vaker door vermoeidheid of door de warmte. Er zijn al talloze aanvaringen geweest tussen koetsiers en dierenrechtenactivisten die de straten van de stad steevast omschrijven als een wrede werkomgeving voor de paarden. Het groeiende aantal indicenten gaf hen regelmatig gelijk.

Op de Aventijnse heuvel reed in 2006 een auto met hoge snelheid in op een koets. Het paard brak de benen en moest uit zijn lijden worden verlost. In 2008 schrok een paard aan het Colosseum van een voorbijrijdende vrachtwagen, gleed uit over de kasseien en werd vervolgens geschampt door een andere auto. Ook dit paard brak een been en werd, na enkele uren op straat te hebben geleden, uiteindelijk ook met een spuitje naar de paardenhemel gestuurd.

Op de Via del Corso, ter hoogte van het parlement, stuikte in 2012 een paard door de hitte in elkaar. De koetsier beweerde dat het was uitgegleden op een oliespoor. In datzelfde jaar viel een paard uitgeput neer op Piazza di Spagna. De koets had niet minder dan zes toeristen aan boord en het paard moest die samen met de koetsier voortsleuren in een hitte van 40 graden.

De koetsier probeerde het dier met slagen weer aan het werk te krijgen, maar moest daarmee stoppen toen de politie na verontwaardigde reacties van voorbijgangers tussenbeide kwam. Het incident lokte vele boze reacties uit, maar in de praktijk veranderde er weinig. Tot nu dus, al moeten we nog afwachten hoe snel en hoe streng de politie in actie zal komen als de koetsiers de regels overtreden.

De vergunningen voor de uitbaters van de paardenwagens worden al vele jaren overgedragen van vader op zoon, al noemen de dierenactivisten dat een middeleeuws systeem. Daardoor vormen de Romeinse koetsiers een hechte groep.