Aan de Kuinderboslaan in Leidsche Rijn in Utrecht (Nederland) hebben archeologen zeldzame vondsten uit de Romeinse tijd ontdekt. Het gaat onder meer om een complete geschutspijl en twee sets paardentuig. De stukken zijn bijna 2000 jaar bewaard gebleven in de Utrechtse bodem.
De pijl is 52,6 cm lang en hoort bij een ballista, het gevreesde Romeinse geschut waarmee gemakkelijk ijzeren pantsers doorboord werden. Het is momenteel de enige compleet bewaarde ballistapijl ter wereld.
Even bijzonder zijn twee stellen paardentuig, elk bestaande uit een kaptoom (soort muilkorf) en een kandare-bit. Het is voor het eerst dat beide elementen bij elkaar worden gevonden in een Romeins-militaire context.
In totaal zijn er enkele tientallen archeologische objecten in de bodem aangetroffen. De meeste werden gevonden langs oever van de Romeinse Rijnloop.
Doordat zij altijd in natte klei hebben gelegen, afgeschermd van zuurstof, zijn vele artefacten uitzonderlijk goed bewaard gebleven, zegt gemeentelijk archeoloog Erik Graafstal. Zo werd er bijvoorbeeld een complete visfuik van wilgentenen gevonden.
De vondsten zijn voor de internationale archeologie van grote waarde en werpen nieuw licht op onder meer de Romeinse legeruitrusting, religieuze praktijken en de handelsstromen van 2000 jaar geleden.
Zelfs het legendarische Pompeii speelde daarbij een rol, weten wij nu. In Utrecht zijn amfoorscherven met inktresten van een inscriptie gevonden waaruit blijkt dat er ‘eerste kwaliteit Pompejaanse’ vissaus naar deze streek is vervoerd.
Sommige van de gevonden objecten zullen gewoon zijn verloren, de pijlen zullen zijn afgeschoten vanuit het fort en de fuik zal gewoon langs de oever zijn geplaatst.
De complete sets paardentuig vragen echter om een andere verklaring. Zij passen in een traditie van ‘rituele depositie’ van prestigieuze uitrustingsstukken in rivieren, waterputten en kuilen – offers als dank voor de gevraagde steun van goden.
Een serie kledingspelden, ringen en munten zou ook in dat beeld passen. Dat geldt zeker ook voor een of twee kruiken die opzettelijk lijken te zijn doorboord. Eén ervan draagt een inscriptie: ISPANI, ofwel ‘van (H)ispanus’ – ongetwijfeld de soldatennaam van een rekruut uit Spanje.
Het terrein waar de ontdekkingen zijn gedaan, maakt deel uit van de Neder-Germaanse Limes die recent is uitgeroepen tot Unesco Werelderfgoed. Utrecht heeft sindsdien liefst drie werelderfgoederen op haar grondgebied. Voor zover het stadsbestuur weet is er geen andere stad of gemeente ter wereld met zoveel werelderfgoed.
De vondsten illustreren de rijkdom van het werelderfgoed in Utrecht en bezorgden ons een schat aan informatie. Samen met inwoners en vele organisaties maken we het werelderfgoed op een bijzondere manier beleefbaar, aldus wethouder (schepen) Anke Klein, verantwoordelijk voor Erfgoed. Zij nodigt meteen iedereen uit om de bijzondere werelderfgoedplekken in Utrecht te komen bezoeken.
Archeologen ontdekten de vondsten reeds in het najaar van 2019 maar de ontdekkingen werden een tijdlang stil gehouden. De artefacten zijn de voorbije maanden onderzocht en geconserveerd bij restauratieatelier Restaura en kunnen nu getoond worden aan het publiek.
Tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 11 september zijn ze voor het eerst, en voorlopig eenmalig, te zien in Castellum Hoge Woerd. De toegang is gratis, maar reserveren wordt aangeraden.
Het is de bedoeling dat de vondsten op termijn een plaats krijgen in een regionale ‘visitor hub’ over het werelderfgoed Limes, eveneens in het Castellum.
Tijdens Open Monumentendag wordt op diverse locaties gevierd dat Utrecht twee nieuwe Unesco Werelderfgoederen op haar grondgebied heeft. Een volledig overzicht van de activiteiten is te vinden op deze link.
Foto’s: Stad Utrecht / Restaura
S.P.Q.R. - Romenieuws 