In de lagune van Venetië bevindt zich onder water een Romeinse weg uit de oudheid. Het betekent dat zich mogelijk al eeuwen vóór het ontstaan van Venetië grotere nederzettingen in de lagune bevonden. Duikexpedities hadden eerder al aanwijzingen gevonden die dat lieten vermoeden, maar een recent onderzoek met sonarapparatuur geeft nu zekerheid.
Onderzoekers vermoeden dat de ontdekte structuur waarschijnlijk deel uitmaakte van het toenmalige wegennet in de huidige regio Veneto. De ontdekte weg werd mogelijk gebruikt om te reizen tussen de huidige stad Chioggia en de oude stad Altinum.
Simulatiebeeld: A Calandriello en G D’Acunto / SWNS
De Romeinse weg lag pakweg 2000 jaar geleden uiteraard nog op het droge. Vandaag is de weg volledig onder water verdwenen. Concreet situeert hij zich op de bodem van het Treporti-kanaal, een deel van de lagune.
De lagune van Venetië is ongeveer 55.000 ha groot, waarvan het grootste deel bestaat uit water. In de lagune liggen meer dan 120 eilandjes, waaronder Torcello, Burano en Murano, bekend van het glaskunstwerk. Strikt genomen zijn het ook niet allemaal eilandjes omdat velen door bruggen met elkaar verbonden zijn.
Beeld: Nature
Tijdens de Romeinse tijd waren echter grote delen van de lagune van Venetië, die nu onder water staan, over land bereikbaar. Dit weten we doordat er in het gebied vroeger reeds heel wat Romeinse artefacten zijn gevonden.
Het vermoeden bestond al lang dat zich in de lagune door mensen gebouwde structuren bevonden. Maar de technologie was tot dusver niet voldoende geavanceerd om de bodem voldoende zichtbaar in kaart te kunnen brengen.
In het verleden gingen hier meermaals duikers aan de slag, maar door de sterke stromingen is het erg lastig werken in de lagune. Bovendien is het water er zeer troebel.
De onderzoekers ontdekten twaalf constructies met een hoogte van maximaal 2,7 m en een lengte van 52,7 m. Die strekten zich over 1.140 m in zuidwestelijke tot noordoostelijke richting uit in de vorm van een weg.
De onderzoekers ontdekten ook nog vier andere structuren in het Treporti-kanaal die tot 4 m hoog en 134,8 m lang zijn. Op basis van deze afmetingen en door de gelijkenissen met constructies die in andere streken zijn aangetroffen, vermoeden de archeologen dat het om een havengebouw gaat of misschien een scheepsdok.
De aanwezigheid en de indeling van deze structuren doet vermoeden dat zich in deze omgeving tijdens de Romeinse tijd een permanente nederzetting bevond, dus nog voordat de eerste gebouwen van Venetië in de vijfde eeuw na Christus op de eilandjes van de lagune verschenen.
De nederzetting bevond zich wellicht op een zandrug die in de Romeinse tijd boven het zeeniveau lag, maar die ongeveer 2000 jaar geleden onder water kwam te staan, deels als gevolg van menselijke activiteit.
Door het omleiden van rivieren bleef het gebied namelijk verstoken van het sediment of afzettingsmateriaal dat nodig was om het boven water te houden.
Tijdens eerder archeologisch onderzoek in het Treporti-kanaal in 1985 zijn straatstenen gevonden, die overeenkwamen met stenen die gebruikt werden voor Romeinse wegen.
Toen bestond er al een vermoeden dat zich ergens in de buurt een Romeinse weg had bevonden. Het was echter niet duidelijk waar die dan precies lag. Ook was het tot nu toe niet duidelijk in hoeverre de lagune al bebouwd was in de Romeinse tijd.
Beeld: Nature
De stad Venetië zou formeel zijn gesticht op 25 maart 421 na Christus en vierde dit jaar haar 1600ste verjaardag. Voor zover bekend kwamen de eerste grotere nederzettingen er pas als gevolg van de toestroom van bewoners uit de Romeinse steden in de omgeving van Venetië.
Onder meer inwoners uit Padua, Treviso en Altino, zochten hun toevlucht in de lagune na de invallen van Attila rond 452 en van de Longobarden in 568 ten tijde van het instorten van het West-Romeinse Rijk.
Het latere Venetië bleek vooral een strategische plek te zijn. Troepen konden vanaf het land niet in grote getale naar de eilanden komen en schepen vanaf zee liepen gemakkelijk vast op de verraderlijke zandbanken in de lagune.
https://www.nature.com/articles/s41598-021-92939-w
S.P.Q.R. - Romenieuws 