Nieuwe kazerne Zwitserse Garde voorziet ruimte voor vrouwen

In Vaticaanstad wordt binnenkort wellicht gebroken met een traditie die al meer dan 500 jaar heeft standgehouden.

In het bouwplan voor de nieuwe kazerne van de Guardia Svizzera Pontificia, de pauselijke bewakingseenheid van Vaticaanstad, bekend als de Zwitserse Garde, is expliciet ruimte voorzien voor vrouwelijke collega’s.

De kostprijs van de nieuwe kazerne, die in 2027 klaar moet zijn, wordt geraamd op 46 miljoen euro. Het nieuws dat het Vaticaan in de nieuwe kazerne van de gardisten rekening houdt met de komst van vrouwelijke gardisten, werd uitgebracht door de Zwitserse krant Sonntagszeitung.

De huidige kazerne omvat drie gebouwen. Twee ervan geven onderdak aan de hellebaardiers. Ook de kantine is er ondergebracht. Het derde is een administratief gebouw waar echter ook de hoogste officieren en hun gezinnen gehuisvest zijn.

De gebouwen dateren uit de negentiende eeuw, zijn slecht geïsoleerd en eigenlijk volledig uitgewoond. In het verleden werden enkel absoluut noodzakelijke herstellingswerken uitgevoerd.

Het architecturale ontwerp voor de nieuwe kazerne is van Durisch + Nolli Architetti uit Massagno (kanton Ticino, district Lugano, Zwitserland) en de voorafgaande studie werd uitgevoerd door het ingenieursbureau Schnetzer Puskas dat kantoren heeft in Bern, Zürich en Basel.

Het project voorziet twee gebouwen in plaats van de huidige drie. Die worden uitgerust met moderne en ruime eenpersoonskamers met een bad en toilet in plaats van de huidige slaapzalen. Voor de officieren is er de mogelijkheid voor gezinsaccommodatie.

De totale nuttige ruimte wordt ook een kwart groter, wat de gardisten meer privacy en comfort moet bezorgen. Er wordt ook geanticipeerd op de toekomstige uitbreiding van het korps van 110 naar 130 gardisten.

De huidige gebouwen worden volledig afgebroken. Om het bouwproject voor te bereiden werd in 2016 in het Zwitserse Solothurn (ongeveer 35 km ten noorden van Bern) de Fondazione per la Ristrutturazione della Caserma della Guardia Svizzera Pontificia in Vaticano opgericht.

Dat is een stichting die uitsluitend als doel heeft de huisvesting en de uitrusting van de Zwitserse gardisten te moderniseren. Zodra dat gebeurd is zal de stichting weer ontbonden worden.

Vier jaar geleden gaf de stichting al technische en financiële steun voor de inrichting van een nieuw operatiecentrum en communicatiehoofdkwartier, waar alle nuttige inlichtingen en informatie inzake de veiligheid van Vaticaanstad samenkomen en er worden beheerd en beoordeeld. Dat centrum werd op 1 januari 2017 in gebruik genomen.

Het ontstaan van de Zwitserse Garde situeert zich in 1505 toen paus Julius II tweehonderd Zwitserse hellebaardiers vroeg om de pauselijke staat te dienen. De paus vond gewone huurlingen niet betrouwbaar genoeg en wilde Zwitserse soldaten omdat die een goede reputatie hadden.

Het korps, dat al snel uitgroeide tot de persoonlijke lijfwacht van de paus, werd in 1506 officieel opgericht en is inmiddels al eeuwenlang verantwoordelijk voor de persoonlijke veiligheid van de paus.

Het eerste Zwitserse keurkorps van 150 man arriveerde op 22 januari 1506 in Rome. Hun functie is inmiddels uitgebreid tot ceremoniële diensten en toezicht. Ze regelen ook het verkeer en fungeren als officiële wachtposten bij de toegangen.

Ook als de paus op reis gaat wordt hij begeleid door Zwitserse wachters in burger. Ze worden niet overdreven goed betaald, maar bij hun terugkeer in Zwitserland vinden ze vanwege hun uitstekende reputatie en goede referenties onmiddellijk een interessante en vaak lucratieve job.

Vandaag bestaat nog steeds een verdrag met vier katholieke en Zwitserse kantons die het Vaticaan voor een duur van maximaal vijf jaar maximum 200 soldaten leveren. In principe gaat het om contracten van twee jaar, maar die zijn verlengbaar.

Alleen katholieke Zwitserse mannen komen in aanmerking, allemaal vrijgezellen tussen 19 en 30 jaar oud en minimaal 1,74 m groot. De gewone soldaten moeten een strikt celibatair leven leiden.

Ergens anders overnachten dan in de slaapzaal van de kazerne is verboden. Officieren daarentegen moeten juist wel gehuwd zijn. De wachters mogen geen baard dragen.

De Zwitserse Garde zorgt voor de veiligheid van de paus maar in 1921 werd vastgelegd dat de gardisten geen legereenheid zijn en daardoor ook in Zwitserland niet kunnen vrijgesteld worden van legerdienst. Het is dus foutief om het korps als ‘het kleinste leger ter wereld’ te bestempelen.

Dat neemt niet weg dat men nog steeds voldoende jonge Zwitsers blijft vinden om de traditie in stand te houden, al verloopt de aanwerving toch iets minder vlot dan een aantal jaren geleden.

Afgaande op de bouwplannen die de komst van vrouwen mogelijk maakt, zal de vereiste dat een gardist van het mannelijk geslacht moet zijn in de toekomst dus wellicht worden geschrapt.

Dat zou meteen ook het aantal potentiële kandidaten flink verhogen en de aanwerving van nieuwe gardisten vergemakkelijken.

Zover is het nog niet, want daarvoor is een wetswijziging nodig. Bovendien heeft paus Franciscus het laatste woord in de kwestie.

Hoe dan ook wordt de dag dat de eerste vrouwelijke Zwitserse gardiste haar eed aflegt ongetwijfeld wereldnieuws.

De beruchte hellebaard van de gardisten is 2 m lang en weegt 6 kg. De folkloristische uniformen met rood, geel en blauw (de kleuren van de Medici-familie) zouden ontworpen zijn door Michelangelo maar dat is een fabeltje.

Tussen de plooien van hun ouderwetse uniform dragen de gardisten wel een automatisch pistool, een wapen dat alleszins meer effectieve stopkracht heeft dan een middeleeuwse hellebaard.

De Zwitserse garde heeft een eigen vlag en een eigen parochiekerk binnen Vaticaanstad, gewijd aan Sint-Maarten.

Bij de plundering van Rome door keizer Karel V op 6 mei 1527, sneuvelden maar liefst 147 van de 150 wachters, die de vlucht van paus Clemens VII hadden gedekt.

De geslaagde reddingsactie draaide uit op een ware zelfmoordmissie. Met hun rug tegen de muren van het Vaticaan vonden ze de dood. Voor de kazerne van de garde staat nog steeds een monument dat aan die gebeurtenis herinnert.

Nieuwe wachters leggen daarom ook op 6 mei in de ochtend hun eed van trouw af. Zij leggen hun linkerhand op de regimentsvlag en heffen de rechterhand met drie gestrekte vingers (het teken van de Drievuldigheid).