Van oktober tot juni organiseert het Gallo-Romeins Museum in Tongeren elke maand een boeiende lezing over tal van archeologische onderwerpen. De sprekers behoren tot de top in hun vakgebied én hebben de gave om alles helder te verwoorden.
Al 18 jaar organiseert het Gallo-Romeins Museum de lezingenreeks Spraakwater. Keer op keer weet het museum een keur aan sprekers te strikken. Zij laten het enthousiaste publiek kennismaken met recente inzichten in hun vakgebied. Telkens blijkt hoe boeiend archeologie is.
Het voorbije jaar organiseerde het museum enkele lezingen online. Wegens het grote succes wordt deze formule nu voortgezet.
Het programma voor Spraakwater Editie 2021-2022 is nu bekend. De spits wordt afgebeten door bio-ingenieur Valerie Trouet (Universiteit van Arizona, VS). De onderzoekster was eerder te gast in het VRT-programma ‘Alleen Elvis blijft bestaan’. Op woensdag 20 oktober zet zij uiteen wat jaarringen van bomen ons kunnen vertellen over o.a. de klimaatgeschiedenis.
Een maand later is het de beurt aan Luc Amkreutz, conservator prehistorie in het Rijksmuseum van Oudheden (Leiden). Hij neemt ons mee naar Doggerland. Dat is het gebied waar nu de Noordzee is: één van Europa’s belangrijkste prehistorische vindplaatsen. In december brengt Frans Theuws (Universiteit Leiden) nieuwe inzichten over de Merovingische periode (vroege middeleeuwen).
De eerste lezing van 2022 is er één van Colin Haselgrove en Andrew Fitzpatrick (Universiteit van Leicester, VK). Ze hebben het over de tot nog toe onderschatte impact van de campagnes van Julius Caesar in Brittannië.
In februari verzorgt Saskia Stevens (Universiteit Utrecht) een lezing over (het leven aan) de grenzen van het Romeinse Rijk. Dimitri van Limbergen (Universiteit Gent) heeft het in maart over de Romeinse oorsprong van onze wijnbouw.
In april is er een uiteenzetting van Isabelle de Groote (Universiteit Gent) over de neanderthalers.
Wouter Ryckbosh (Vrije Universiteit Brussel) brengt in mei een verhaal over ongelijkheid, van in de oudheid tot heden. Vince Van Thienen (Universiteit Gent) sluit de lezingenreeks af. Hij focust op de reële impact van Germaanse migraties op de val van het West-Romeinse Rijk.
Geïnteresseerden melden zich aan via de website van het museum. Ze ontvangen een link en krijgen zo via hun thuiscomputer eenvoudig toegang tot de lezing. De prijs bedraagt 3 euro per lezing.
Overzicht van het programma
- 20 oktober 2021
Wat bomen ons vertellen
Valerie Trouet (Universiteit van Arizona
Dendrochronologie – de wetenschappelijke studie van jaarringen van bomen – levert een belangrijke bijdrage aan ons begrip van de klimaatgeschiedenis van de aarde, de invloed daarvan op de menselijke beschavingen in de afgelopen tweeduizend jaar en de complexe interactie tussen mens en natuur. Bomen hebben ons veel te vertellen.
- 17 november 2021
Doggerland, een verdwenen prehistorische wereld in de Noordzee
Luc Amkreutz (Rijksmuseum van Oudheden, Leiden)
Waar nu de Noordzee ligt, was er ooit land. De Belgische en Nederlandse stranden liggen aan de rand van een enorm landschap dat het afgelopen miljoen jaar meestal droog lag en waar grote rivieren door stroomden: de Maas, de Rijn, de Thames. Doggerland, zo heet het gebied, is een van Europa’s belangrijkste prehistorische vindplaatsen, zowel voor de bewoning door vroege mensachtigen en neanderthalers, als voor die van Homo sapiens in een verdrinkend landschap. We maken een tijdreis van honderdduizenden jaren.
- 15 december 2021
De Kempen en Noord-Gallië in de Merovingische tijd
Frans Theuws (Universiteit Leiden)
De nieuwe database ‘Merovingische archeologie en geschiedenis voor Noord-Gallië’ is een ongelooflijk interessant instrument voor de studie van de Merovingische periode in de Moezelvallei (wijnbouw), Picardië (graanverbouw), het terpengebied (vee en handel) en de Nederlandse en Belgische Kempen (landbouw). Vooral in het Nederlandse Noord-Brabant vond de jongste decennia uitgebreid onderzoek plaats. Maak kennis met de resultaten.
- 19 januari 2022
Before Ambiorix: Julius Caesar in Britain 55-54 BC
Colin Haselgrove & Andrew Fitzpatrick (Universiteit van Leicester)
* Presentatie in het Engels
Julius Caesar landde in 55 en in 54 v.Chr. met zijn vloot in Brittannië. Zijn campagnes zouden volgens het traditionele beeld geen blijvende betekenis gehad hebben voor Brittannië en voor Rome. Ze zouden ook maar weinig of zelfs geen archeologische sporen nagelaten hebben. In het jongste decennium kwamen we tot heel andere inzichten. Zowel voor Brittannië als voor Rome was de betekenis van dit gebeuren wel degelijk groot.
- 16 februari 2022
Romeinse grenzen in de 21ste eeuw: van Rome tot Werelderfgoed
Saskia Stevens (Universiteit Utrecht)
Grenzen in de Romeinse tijd, hoe werkte dat? Op welke manieren beïnvloedden ze het dagelijkse leven van de (grens)bewoners? Aan de hand van archeologische vondsten en teksten uit de oudheid bekijken we voorbeelden uit Rome en Romeins Italië. Met bijzondere aandacht voor de Nedergermaanse Limes, de begrenzing van het Romeinse Rijk in Nederland en Duitsland die onlangs Werelderfgoed werd.
- 16 maart 2022
De Romeinse oorsprong van de historische wijnlandschappen in het Middellands Zeegebied en West-Europa
Dimitri van Limbergen (Universiteit Gent)
Wijnbouw in de Romeinse wereld, wat moeten we ons daarbij voorstellen? Waar lagen de ‘wijnlandschappen’? Welke systemen en technieken waren er? Hoe smaakten de wijnen? Wat was de rol van het klimaat? Er is de jongste jaren veel interdisciplinair onderzoek verricht over deze kwesties. Daar maak je kennis mee, dankzij archeologische en historische datasets, en met etnografische inzichten. En je ontdekt verrassende links met onze hedendaagse wijncultuur!
- 20 april 2022
De vroegste bewoners van de Lage Landen
Isabelle De Groote (Universiteit Gent)
Waren de eerste bewoners van de Lage Landen de neanderthalers die hier in grotten leefden of zijn er tekenen van vroegere voorouders? En wanneer komt onze mensensoort toe? Hoe zagen die mensen eruit en hoe leefden ze? We horen dat er vermenging was tussen ‘onze soort’ en de neanderthalers. Was dat hier het geval? Konden ze overleven tijdens de laatste ijstijd? De eerste landbouwers kwamen uit het Midden-Oosten: vervingen ze de jagers en verzamelaars die hier toen woonden, of deelden ze hun landbouwtechnieken? Stammen de Belgen van hen af? We gaan op zoek naar antwoorden op deze vragen.
- 18 mei 2022
Ongelijkheid van oudheid tot heden
Wouter Ryckbosch (Vrije Universiteit Brussel)
Het probleem van ongelijkheid staat hoog op de agenda van opiniemakers en politici. Naar het verleden kijken kan helpen om onze blik te verruimen. In vogelvlucht gaan we door de lange geschiedenis van (on)gelijkheid: van jagers-verzamelaars over middeleeuwse handelssteden tot de industriële wereld. Met een historische blik zoeken we naar verklaringen, oplossingen en waarschuwingen die ook voor hedendaagse maatschappelijke problemen relevant zijn.
- 15 juni 2022
Migratie en barbaren in het Laat-Romeinse Noord-Gallië
Vince Van Thienen (Universiteit Gent)
In verband met het einde van het West-Romeinse Rijk is er een populair beeld: barbaarse horden die begin vijfde eeuw brandend en plunderend de Rijn oversteken. Maar Germaanse volkeren leven dan al eeuwen in het rijk. Ze vervullen diverse rollen: soldaat of huurling, boer, slaaf maar ook legerleider, politicus enz. In onze noordelijke gebieden schetst het jongste archeologisch onderzoek een genuanceerder plaatje dan de zogezegde massamigraties. De clichés over migratie in de laatste Romeinse fase komen in een ander licht te staan.
Gallo-Romeins Museum
Kielenstraat 15 – 3700 Tongeren
www.galloromeinsmuseum.be
S.P.Q.R. - Romenieuws 