Italië heeft de procedure in gang gezet om de Via Appia Antica definitief op de Werelderfgoedlijst van Unesco te plaatsen. De kandidatuur omvat de volledige route van de wereldberoemde Romeinse weg, van Rome naar Brindisi (Brundisium) in het zuidoosten van Italië.
Volgens minister van Cultuur Dario Franceschini is de Via Appia een route die perfect past in het aanbod van ‘langzaam toerisme’ en kan de oude Romeise weg de populariteit van duurzame wandelpaden en routes alleen maar versterken.
De Via Appia is vandaag op vele plekken aan verbetering toe. Vanuit Rome zijn de eerste kilometers buitengewoon mooi. Maar dat is verderop lang niet altijd het geval.
Ook de mooie parasoldennen, de pini, zijn nog niet zo heel oud. Nog geen honderd jaar geleden doorkruiste de Via Appia een kale vlakte, met enkel wat restanten van graven en andere monumentale overblijfselen uit de oudheid.
dTwee jaar geleden werd reeds 20 miljoen euro vrijgemaakt voor het Appia Regina Viarum-project, waarbij de overheid de befaamde Via Appia Antica van Rome tot Brindisi op een zo goed mogelijke manier in ere wil herstellen voor voetgangers en fietsers.
In totaal hebben 74 gemeenten, vijftien parken, twaalf steden, vier regio’s en 25 universiteiten zich achter het project geschaard.
De bedoeling is om de oude Romeinse route in verschillende fasen systematisch aan te passen en zo goed mogelijk te herstellen. De beroemde baan moet in de toekomst een volwaardige toegangsroute vormen tot het grootste archeologische park ter wereld: Rome. Men mikt vooral op wandelaars.
De legendarische weg, die vandaag bekend staat als de Via Appia Antica, en die de Romeinen op een vlotte manier naar het zuiden bracht, doorkruist in de Romeinse regio nog steeds een enorm gebied van zowat 3.800 hectare, rijk aan catacomben, baden, en aquaducten.
Het is hier dat de oudheid werkelijk tot leven lijkt te komen. Al is de omgeving zoals verteld alleen al de jongste eeuw aanzienlijk gewijzigd.
De Via Appia blijft hoe dan ook vele mensen fascineren. Hoe vaak je ook in Rome kwam, de haast magische aantrekkingskracht van één van de meest unieke realisaties uit de oudheid blijft groot.
De aanleg van de Via Appia begon in 312 v. Chr. door de censor Appius Claudius Caecus, naar wie de weg ook werd genoemd. De man zou maar wat trots zijn indien hij had geweten welke emoties zijn verbindingsweg vandaag nog steeds oproept.
De baan werd aangelegd om snelle troepenverplaatsingen mogelijk te maken, maar kreeg gaandeweg ook een enorm economisch belang, dit voor het vervoer van goederen en personen tussen Rome en Campanië en nog verder.
De Via Appia liep eerst van Rome over Aricia naar Capua, werd in 296 v. Chr. geplaveid en omstreeks 244 v. Chr. als de Via Appia Nova verlengd tot Beneventum (Benevento) en ten slotte doorgetrokken tot Tarente (Taranto) en Brundisium (Brindisi).
De Via Appia was de voornaamste verkeersader van Zuid-Italië en liep zelfs door de Pontijnse moerassen. Vanwege het belang van de weg kreeg hij de bijnaam regina viarum (koningin der wegen), hoewel de landschappelijke schoonheid van het traject hierbij misschien ook wel een rol heeft gespeeld. Zeker weten doen we dat niet.
Tot in de zesde eeuw na Chr. was de weg in goede staat. Enkele gedeelten van de Via Appia Antica zijn ook nu nog vrijwel intact. Over zowat 30 km (Rome-Albano) is hij ook voor auto’s berijdbaar en tot Benevento is het tracé nog nauwkeurig te volgen.
Zeker is dat de Via Appia een zeer drukke route was, waarover talloze zwaar beladen karren van en naar Rome rolden. De sporen hiervan vindt men nog steeds terug in het wegdek, verspreid over de hele route.
In de voorbije eeuwen was de Via Appia de plek bij uitstek waar romantische zielen te rade gingen bij een zachtglooiend landschap, monumenten vol vergane glorie en Couperiaanse ‘zondoorpoeierde’ cipressen.
In 1844 bezocht ook de jonge Charles Dickens (1812-1870) de Via Appia. Zoals hij het deed, zullen we de Via Appia alleszins nooit meer zien of bewandelen. Hij schrijft:
‘Twaalf mijlen lang klommen wij ononderbroken over heuvels en puinhopen, verwoeste en ingestorte grafmonumenten en tempels, kleine brokstukken van zuilen, friezen, sokkels, grote blokken graniet en marmer, verweerde, met onkruid begroeide bogen. Genoeg stenen om er een hele stad mee te bouwen, lagen verstrooid om ons heen. Soms stonden er muren in de weg, door schaapherders uit losse stukken opgestapeld, dan weer werd het doorlopen gehinderd door een greppel tussen wee puinhopen. Af en toe waren het brokstukken zelf die onder onze voeten wegrolden en het lopen moeilijk maakten. Maar het was altijd puin.’
Omdat het bij wet verboden was de doden te begraven binnen de stadsmuren, werden langs de wegen die de stad verlieten, vele grafmonumenten opgericht.
Vanuit het centrum trokken processies naar de plaats van de lijkverbranding. Was de overledene een patriciër, dan namen niet alleen de nog in leven zijnde familieleden deel aan de processie, maar ook de voorouders gespeeld door acteurs met maskers gelijkend op de gezichten van die voorouders.
Daarna volgden mannen die voorstellingen droegen van wat de overledene in zijn leven had gedaan, en uiteindelijk de overledene zelf, gezeten in een draagstoel, het gezicht onbedekt.
Het was niet alleen een heilige plicht waardig afscheid te nemen van de doden, er bestond ook een sterke behoefte de herinnering aan de overledene levend te houden met bouwwerken op plekken waar veel mensen ze konden zien, dus langs de invalswegen.
De familiegraven, zoals dat van de Scipii in het republikeinse tijdperk, leken soms zelfs op echte kleine huizen en hadden geschilderde decoraties. Ze konden echter ook een andere vorm hebben, zoals die van een tumulus of een piramide.
De minder welvarenden konden zich reeds tijdens hun leven van een plaatsje verzekeren in een groot collectief graf, een columbarium, dat in de muren talrijke nissen voor urnen had.
https://www.camminodellappia.it/
Lees ook: Van Rome naar Brindisi
S.P.Q.R. - Romenieuws 