De ontdekking van 24 zeer goed bewaarde bronzen beelden in San Casciano dei Bagni (provincie Siena, regio Toscane) haalde enkele weken geleden de nationale en internationale media.
Italiaanse archeologen spreken van één van de belangrijkste beeldenvondsten ooit. Ze is alleszins interessant genoeg om er even bij stil te staan.
De geschiedenis van San Casciano is nauw verbonden met de aanwezigheid van thermische bronnen, waardoor de plek reeds in de oudheid een bekend kuuroord was. Ook keizer Augustus was een regelmatige gebruiker.
De bronzen beelden werden ontdekt in een Etruskisch-Romeins heiligdom, bij een oude heilige poel aan de bron van Bagno Grande. De moderne spa, met 42 warmwaterbronnen, ligt dicht bij de oude site en is nog steeds een van de populairste kuuroorden van het land.
De beelden die uit de hete modderlagen van het Santuario Ritrovato del Bagno Grande werden gehaald, dateren uit de periode tussen de eerste eeuw voor Christus en de tweede eeuw na Christus. In die tijd vonden in het oude Toscane belangrijkste transformaties plaats.
Dankzij de ontdekking van de beelden en vele andere artefacten komen wetenschappers wellicht meer te weten over de overgang tussen de Etruskische en de Romeinse periode.
Uit die tijd zijn vooral beelden van terracotta bekend. De beelden worden momenteel bestudeerd door talrijke experts en geleerden die de voorbije weken vanuit de hele wereld naar San Casciano zijn gereisd om de vondsten van nabij te bekijken.
De Etrusken, die leefden in het huidige Toscane en een deel van Umbrië en Lazio, waren het machtigste volk in Italië vóór de Romeinen.
In hun bloeitijd (zevende tot zesde eeuw v. Chr.) waren de Etrusken een van de hoogst ontwikkelde volken van de oudheid.
Ze vormden een betrekkelijk klein volk, zeker in vergelijking met de Grieken uit de klassieke oudheid, maar waren toch de eersten die een poging deden om het Italiaanse schiereiland te verenigen.
Rome werd zowat 150 jaar door Etruskische koningen geregeerd en de Romeinen, die zich voor een deel vermengden met de Etrusken, dankten hierdoor hun schrift, cultuur en godsdienst ook voor een groot deel aan de Etrusken.
In 280 v. Chr. versloegen de Romeinen de Etruskische steden definitief, maar de culturele invloed van de Etrusken bleef nog gedurende lange tijd doorwerken.
Heel wat belangrijke Romeinse geslachten waren van oorsprong Etruskisch. Een bekende Romein van Etruskische afkomst was Maecenas en ook de beroemde dichter Vergilius zou Etruskische voorouders hebben gehad.
Keizer Trajanus was eveneens afkomstig uit een Etruskisch geslacht, de Ulpii, die oorspronkelijk in het huidige Umbrië waren gevestigd.
Op munten van de vrouw van keizer Decius (249-251) wordt haar naam Herennia Etruscilla vermeld. Hun zoon heette Herennius Etruscus, wat in beide gevallen wijst op afstamming van een Etruskische familie.
De bronzen beelden waren eeuwenlang ondergedompeld in de hete modder van de thermische bronnen, waardoor ze bijna volledig intact zijn gebleven en in goede staat verkeren.
De beelden waren op de buitenrand van het grote heilige bassin geplaatst en verankerd op travertijnblokken. Bij verschillende gelegenheden – zeker gedurende de eerste eeuw na Christus – werden de beelden losgemaakt van de rand van het bassin en op de bodem gezet.
Ze werden dus niet zomaar in het water gegooid, het ging om een rituele plaatsing, een soort overeenkomst tussen de godheid en het heilige water. Pas aan het begin van de vijfde eeuw na Christus werd het heiligdom ontmanteld en gesloten.
De bassins werden verzegeld en afgesloten met zware stenen zuilen. De beelden werden gelukkig niet omgesmolten maar bleven in het bassin. In deze geïmproviseerde tijdscapsule overleefden ze de eeuwen zonder dat iemand van hun bestaan wist.
Het was al de zesde opgravingscampagne die de voorbije zomer gedurende zestien weken plaatsvond in het Etruskisch-Romeinse heiligdom. De eerste campagne begon reeds in 2019.
De opgravingen worden gecoördineerd door prof. Jacopo Tabolli van de Università per Stranieri di Siena en geleid door dr. Emanuele Mariotti.
De opgravingen op de site zullen volgend voorjaar worden hervat. De winterperiode zal worden gebruikt om de vondsten te reinigen, te herstellen en verder onderzoek uit te voeren.
Behalve talrijke andere artefacten, vele ex voto’s en kleinere offergaven werden eerder op de site ook al ongeveer zesduizend gouden, zilveren en bronzen munten ontdekt. Bezoekers zouden munten in de baden hebben gegooid als een offer of smeekbede voor hun gezondheid.
Maar de recente vondst, waarbij tussen augustus en oktober het ene na het andere bronzen beeld werd bovengehaald, doet echter alle eerdere ontdekkingen verbleken.
Voor de tientallen aanwezige studenten, afkomstig van elf nationale en internationale universiteiten, waren het telkens opnieuw sensationele momenten die ze nooit meer zullen vergeten en die ze wellicht tijdens hun leven niet meer zullen meemaken.
Het gaat om de grootste collectie bronzen beelden uit de Etruskische en Romeinse tijd die ooit in Italië is ontdekt en één van de belangrijkste van het hele Middellandse Zeegebied.
Het is alleszins de meest unieke beeldenvondst sinds in 1972 door een sportduiker twee levensgrote Griekse bronzen beelden van naakte, bebaarde krijgers werden ontdekt voor de kust van Calabrië bij Riace.
Deze zogenaamde bronzen van Riace dateren uit de vijfde eeuw voor Christus, de bloeiperiode van de Griekse beeldhouwkunst.
Het Ministerie van Cultuur heeft al beslist om in San Casciano een nieuw museum in te richten waar de beelden en de mooiste andere vondsten permanent zullen worden tentoongesteld.
De artefacten zullen worden ondergebracht in een zestiende-eeuws gebouw dat onlangs werd gekocht door het Ministerie van Cultuur.
De site met de oude thermische baden zal na het afronden van de opgravingen worden ontwikkeld tot een archeologisch park dat zal aansluiten bij het toekomstige museum.
De bronzen beelden hebben diverse afmetingen, de grootste hebben een lengte van ongeveer 1 m. Ze zijn vermoedelijk gemaakt door lokale ambachtslieden en tonen een erg verfijnd vakmanschap.
Sommige stellen volledige figuren voor, andere zijn afbeeldingen van afzonderlijke lichaamsdelen of organen, bedoeld als offergave.
Ze tonen onder meer de goden die in de oudheid op deze heilige plek werden vereerd, waaronder Hygeia en Apollo.
Hygeia of Hygieia wordt meestal omschreven als een dochter van de Griekse god van de geneeskunde, Asclepius of Asklepios, die op zijn beurt de zoon is van de Olympische god Apollo.
In de Griekse mythologie is Hygeia de godin van de gezondheid, netheid en hygiëne. Door sommige wetenschappers wordt zij als een personificatie (van de gezondheid) beschouwd. Uit haar naam ontstond het hedendaagse woord hygiëne.
Door het warme bronwater bleven ook de prachtige Etruskische en Latijnse inscripties bewaard die in de beelden gegraveerd zijn. De inscripties tonen onder meer de namen van machtige Etruskische families.
De baden, die uitgerust waren met fonteinen, hellende terrassen en altaren, werden vermoedelijk gebouwd door de Etrusken in de derde eeuw voor Christus.
Tijdens de Romeinse periode werd het geheel nog weelderiger gemaakt, waardoor ook de Romeinse elite en zelfs keizers de bronnen bezochten die bekend stonden om hun gezondheidsbevorderende en therapeutische werking. Het warme bronwater is rijk aan mineralen, waaronder calcium en magnesium.
Bekijk hier een filmpje over de ontdekking
S.P.Q.R. - Romenieuws 
Geef een reactie