Heropstart luchtvaartverkeer verloopt chaotisch, talrijke vluchten worden omgeboekt of geschrapt

De luchtvaartsector probeert sinds vorige maand geleidelijk zijn activiteiten weer te hervatten en het vertrouwen van de reizigers opnieuw te winnen. Dat lukt blijkbaar niet overal even goed. Bovendien laten verschillende luchtvaartmaatschappijen zich de jongste weken niet altijd van hun beste zijde zien.

In Italië is een onderzoek begonnen naar de praktijken die Alitalia toepast bij de ticketverkoop en annuleringen. In België krijgt Brussels Airlines tot 55.000 telefonische oproepen per dag nadat het talrijke vluchten schrapte. Reizigers klagen ook over peperdure vluchten en prijzen die plots veranderen. Wat is er aan de hand?

Luchtvaartmaatschappij Brussels Airlines moest de voorbije dagen dagelijks tienduizenden telefoontjes verwerken van reizigers van wie de vlucht plots werd geannuleerd of verplaatst.

Talrijke reizigers die voor de voorbije week een vlucht hadden geboekt, kregen pas enkele dagen voordien te horen dat hun vliegtuig toch niet zou vertrekken. Duizenden mensen zagen daardoor hun reisplannen op het laatste moment veranderen.

Dat is natuurlijk niet de manier om mensen aan te moedigen om opnieuw te gaan reizen en nog eens een citytrip naar Rome te plannen. Zeker wie met vakantie vertrekt wil dat met zo weinig mogelijk (en liefst zonder) zorgen doen.

In verschillende kranten en in het televisiejournaal klagen passagiers dit weekend over de gang van zaken. Ik zocht anderhalve dag voor mijn vertrek nog eens de vluchtinformatie op en stelde toen vast dat mijn vlucht geannuleerd was. Bij het reisbureau was er een ellenlange wachtrij en bij Brussels Airlines kreeg ik niemand aan de lijn, de telefoon wordt gewoon niet opgenomen. De communicatie is echt rampzalig, reageert een reizigster.

Een andere reizigster maakte een prijsverhoging mee op de luchthaven zelf. Zij boekte met haar familie een trip naar Catania in Sicilië voor 180 euro per persoon. Vlak vóór het vertrek bleek dat zij en haar zoon niet konden inchecken.

De vlucht is overboekt, dacht ik. Maar toen ik aan de incheckbalie eens op mijn telefoon keek of er nog tickets waren, viel ik bijna omver. Voor 375 euro konden we nog zitjes kopen. Er waren zeker tien mensen in dezelfde situatie. Na flink van mijn oren te hebben gemaakt, hebben ze me dan wel aan dezelfde prijs nog op het toestel gelaten. Maar wat zijn dat voor praktijken? vraagt de misnoegde reizigster zich af.

Vorige maandag heeft Brussels Airlines een nieuw vluchtschema gelanceerd waardoor de luchtvaartmaatschappij naar eigen zeggen heel wat vluchten heeft moeten omboeken. Het gaat echter niet altijd om vluchten die al maanden geleden, nog vóór de viruscrisis, werden geboekt. Het blijkt dat ook volop vluchten worden geannuleerd en verplaatst die slechts een paar weken of enkele dagen geleden werden geboekt.

Volgens de Belgische maatschappij was een nieuw vluchtschema nodig omdat heel wat landen intussen de voorwaarden veranderd hebben om vluchten te ontvangen. Maar er worden ongetwijfeld ook heel wat vluchten geschrapt omdat er te weinig passagiers op bepaalde vliegtuigen zitten. Als de maatschappij niet uit de kosten komt, wordt er niet gevlogen, zo eenvoudig is het.

Ook de consumentenorganisatie Test Aankoop krijgt heel wat klachten binnen, niet alleen over de chaotische verwerking van de boekingen en de manier waarop vluchten worden omgeboekt of geannuleerd, maar ook omdat de luchtvaartmaatschappij gewoon niet of zeer moeilijk bereikbaar is.

Niet reageren of de telefoon niet opnemen, of nog erger, terugbetalingen uitstellen of zelfs niet uitvoeren, dat is allesbehalve consumentvriendelijk en zal niet echt helpen om het vertrouwen in de luchtvaart te herstellen, aldus de consumentenorganisatie.

Brussels Airlines vraagt om begrip. Al het personeel dat in onze systemen omboekingen kan maken, werd gevraagd om in te springen. Maar zelfs met die extra mankracht kunnen we de vele extra oproepen op dit moment niet beantwoorden. We vragen daarom ook aan de reizigers die niet onmiddellijk een vlucht hebben om ons nog niet te contacteren. Zo kunnen wij ons maximaal concentreren op de mensen die de komende vier weken willen reizen, klinkt het bij de Belgische luchtvaartmaatschappij.

Test Aankoop vraagt de bevoegde ministers Nathalie Muylle en François Bellot om de luchtvaartmaatschappij op het matje te roepen, maar beide ministers wijzen naar elkaar en willen voorlopig niet reageren.

Er duiken in de media ook heel wat verhalen op van erg dure tickets of tickets die plots fors in prijs stijgen. Transporteconoom Eddy Van de Voorde (Universiteit Antwerpen) verklaart in de krant Het Laatste Nieuws dat de manier van werken voor luchtvaartmaatschappijen door de viruscrisis helemaal gewijzigd is.

Fraai is dat allemaal niet en goede reclame voor de sector al zeker niet, maar als de luchtvaartmaatschappijen zoals vroeger te werk gaan, vliegen ze hun faillissement tegemoet. Veel routes openstellen en dan maar afwachten of er al dan niet mensen boeken, dat gaat niet meer. Het is financiële zelfmoord om met halflege toestellen te vliegen.

Om te overleven, moeten maatschappijen nu met mondjesmaat proberen hun toestellen te vullen en de opbrengst per zetel naar omhoog te krijgen. Dat betekent in de praktijk: één vlucht naar Rome inlassen en pas een tweede plannen wanneer die bijna vol zit.

Zelfs de grote spelers die staatssteun krijgen, zoals Lufthansa, British Airways en Air France, doen het zo. Brussels Airlines zal de bestemmingen die niet renderen gewoon schrappen of indien mogelijk afwentelen op Lufthansa of Austrian Airlines, met wie ze de Star Alliance-groep vormen, meent professor Van de Voorde.

In Italië is de mededingings- en marktautoriteit Autorità Garante della Concorrenza e del Mercato (AGCM) een officieel onderzoek begonnen naar de manier waarop tickets worden verkocht en het grote aantal geannuleerde vluchten bij Alitalia. Ook de kleine Spaanse luchtvaartmaatschappij Volotea die haar eerste hub in Venetië heeft, wordt geviseerd door de AGCM.

De Italiaanse toezichthouder heeft talrijke klachten ontvangen van klanten die, zeer kort nadat ze een vlucht hadden geboekt, bericht van Alitalia kregen dat hun vliegreis werd geschrapt. Vervolgens kregen de reizigers als vergoeding een voucher in plaats van een terugbetaling.

De AGCM wijst er op dat Alitalia zich bij de annuleringen beroept op beperkingen wegens het coronavirus. Maar er werden ook talrijke reizen geschrapt in een periode waarin er voor die vluchten helemaal geen reisbeperkingen waren. Tevens zou Alitalia te weinig informatie verschaffen over de rechten van klanten bij annuleringen.

De Ierse luchtvaartmaatschappij Ryanair daarentegen versnelt de terugbetalingen aan reizigers van wie de vlucht wegens het coronavirus werd geannuleerd in de periode van maart tot juni. Tegen eind juli zou 90 procent van de cash terugbetalingen uitgevoerd moeten zijn. De maatschappij laat weten dat extra werknemers werden opgeleid om de achterstand te kunnen inlopen.

Alle cash terugbetalingen voor vluchten in de maand maart zijn volgens Ryanair intussen behandeld. Tegen 15 juli zouden ook de terugbetalingen voor april rond moeten zijn en tegen het einde van deze maand alle terugbetalingen voor mei en de meeste voor juni.

Ryanair heeft in juni het aantal passagiers met 97 procent zien afnemen in vergelijking met dezelfde maand vorig jaar. In totaal stapten 400.000 mensen aan boord bij de Ierse maatschappij, in vergelijking met 14,2 miljoen in juni 2019. In de hele maand juni voltooide Ryanair slechts 2.800 vluchten. Dat is slechts een fractie van de bijna 80.000 vluchten die oorspronkelijk waren gepland.

Opnieuw het Colosseum voorbij

De uit Nederland afkomstige Tessa Vrijmoed, die reeds twaalf jaar in Rome woont en inmiddels transformeerde tot een volbloed Romeinse, presenteerde gisteren haar nieuwe boek. Opnieuw het Colosseum voorbij is vanaf vandaag te koop in de digitale boekenwinkels van Nederland en België.

Het boek bevat een bonte mix van fijngevoellige verhalen, columns, anekdotes en erg nuttige maar niet altijd alledaagse tips. Er is één gemeenschappelijke factor: de pure liefde voor Rome spat er vanaf.

Opnieuw het Colosseum voorbij is zeker geen klassieke reisgids en evenmin een bundeling van reiservaringen. De vlot geschreven en prettig leesbare verhalen zijn erg informatief omdat ze de persoonlijke ervaringen weergeven van iemand die al vele jaren in Rome woont, maar die indien nodig ook met een kritische blik naar bepaalde gebeurtenissen en Italiaanse toestanden kan kijken.

Tessa D.M. Vrijmoed verblijft nu al twaalf jaar in Rome, stichtte er ook een gezin, maar heeft nog steeds een vakantiegevoel. Ze zoekt naar oude filmsets op straat en gaat naar de watervallentuin in de wijk EUR. De historische vrouwen van de Sint-Pieter blijven respect afdwingen, de uitzichten vanaf de Janiculum sprookjesachtig.

Tessa Vrijmoed beschrijft minder bekende locaties en situaties: ze neemt de lezer graag mee in haar leefwereld, letterlijk het Colosseum voorbij. Binnen Rome, naar de volkswijk Garbatella, maar ook verder, zoals tot het zwanenmeer van Spoleto en de villa van keizer Nero in Anzio.

Ze spreekt met de Nederlandse koning Willem-Alexander en kijkt voetbal met Ilja Leonard Pfeijffer. En het stokpaardje van de auteur, scènes uit het dagelijkse Romeinse leven in de 21ste eeuw, krijgt een bijsmaak in deze bizarre coronatijden.

Voor het boek Opnieuw het Colosseum voorbij schreef Tessa Vrijmoed artikels in categorieën als ‘Waar gaan we heen?’ en ‘Bijzondere ontmoetingen’. Daarnaast staan er een aantal verhalen in die tussen 2017 en 2019 verschenen zijn op haar website.

De geselecteerde stukken zijn echter opgefrist, verbeterd en in prettig leesbare categorieën gerangschikt. Naast de talrijke nieuwe teksten zijn bovendien enkele handige adreslijsten aangevuld. Het boek wordt opgefrist met een aantal kleurenillustraties.

Het boek is zoals verteld geen reisgids, maar dient ter inspiratie: Vrijmoed adviseert budgetreizigers, deelt tientallen ideeën voor de kinderen en geeft lees- en kijktips. Daardoor is het boek een waardevolle bron voor wie net dat beetje meer wil weten bij zijn of haar volgende bezoek aan Rome.

Tot de extraatjes behoren een uitgebreid verslag van de donkere coronasluier die in maart 2020 over de stad werd geworpen en een aantal superpraktische ideeën. Ook een aanrader is een lijstje met tips waar je in Rome met baby’s en kinderen naartoe kunt. Niet altijd even gemakkelijk in een stad zoals Rome en informatie die je in de klassieke reisgidsen niet zal terugvinden.

Zoals de auteur zelf stelt: dit is geschikte lectuur voor jezelf, als backpacker, leunstoelreiziger, frequent flyer, expat, expat-op-het-punt-van-vertrek, treinliefhebber, inwoner van Rome of als ouder-die-relaxt-met-de-kids-op-pad-wil.

“Mijn liefde voor Rome is doorheen de jaren alleen maar gegroeid en ik ook, door vallen en opstaan: ik heb aardig wat flaters geslagen. Sowieso al oliedom om op de nationale feestdag van 15 augustus voor het eerst in Rome aan te komen. Alles was potdicht. Winkels en kantoren openden pas in september. Wist ik veel”, lacht Tessa.

“Toen ik na een paar weken eindelijk naar mijn eerste sollicitatie ging, liet ik me uit veiligheid begeleiden door mijn huisbaas. Het gesprek zou namelijk plaatsvinden in de Via Salaria. Mijn alarmbellen waren gaan rinkelen, want ik had eens gehoord dat die straat berucht was om haar prostituees. Gelukkig ging het om een 242 kilometer lange weg en liep ik midden in de stad geen risico door een pooier opgemerkt te worden”, herinnert de auteur zich één van haar eerste ervaringen in de stad.

“Ik ben eens uitgelachen door vrienden omdat ik op een feestje aankwam met wijn in een kartonnen verpakking: dat was totaal ongepast, want dat twee euro kostende vocht drinken blijkbaar alleen daklozen. De keren dat ik omstanders heb laten schudden van het lachen door foutjes in het Italiaans zijn ontelbaar. Maar een van de grootste blunders heb ik waarschijnlijk begaan toen ik de Santa Maria Maggiore wilde bezoeken, een van de vier pauselijke basilieken van Rome. Ik kon de ingang niet vinden, dus ging ik maar weer naar huis. Bleek later dat ik bij de achterkant had gestaan”, grinnikt Tessa.

Inmiddels is zij aardig geïntegreerd. Zij kent haar burgerservice-nummer van zestien karakters uit het hoofd en herkent de sigarenverkoper van tegenover de Chiesa Nuova elders in de bus. Tessa leerde ook dat mensen graag over eten praten: als je iemand ontmoet vraag je liever Wat heb je gegeten? in plaats van Hoe gaat het met je?

“Ik kijk er niet meer van op als fietspaden na tweehonderd meter ophouden. En ik denk niet dat ik hallucineer als de stoep onder mijn voeten lijkt te golven: smeltend asfalt is een bekend fenomeen in snikhete zomers. Ik ken de leukste picknickplekjes langs de Tiber en ik weet dat je voor tweedehands schoolboeken moet rondneuzen in de laadruimtes van de vrachtwagens aan de Lungotevere della Vittoria”, zegt Tessa Vrijmoed.

“Sommige dingen blijven me intrigeren. Zoals hoe men iemand die alleen een master op zak heeft ‘doctor’ noemt. De reclameborden langs de weg naar Ostia voor de knappe privé-detective Elio (is het trouwens gangbaar dat je zo’n speurder nodig hebt?). Mensen die in de zomer binnen zitten met dichte rolluiken en de lichten uit. Het gemak waarmee men de auto pakt. Hoe de prijs van een artikel omhoog gaat als je tegen de winkelier zegt dat je een factuur nodig hebt”.

“Alles bij elkaar genomen kun je zeggen dat mijn leven in Rome een aaneenschakeling is van verbazing en vlinders in mijn buik. Ik zou op dit moment van mijn leven nergens anders willen wonen. Het lijkt een droom dat ik jarenlang dagelijks als meertalig rondleidster in het Vaticaan heb gewerkt. Ik ben moeder geworden op het eiland in de Tiber en heb mijn rijbewijs onder hachelijke omstandigheden gehaald. Ik heb nog steeds het gevoel dat ik met vakantie ben en als ik níet in Rome ben, heb ik heimwee”, aldus Tessa.

“Is het eigenlijk wel slim om een boek als dit uit te geven in tijden als deze? Ik weet het niet. Zoals ik tot voor kort ook niet wist wat een coronavirus was. Wat ik wél weet is dat Rome zich grandioos en in alle veiligheid heeft aangepast aan de tijdelijke, nieuwe leefmaatregelen. En wat nog meer? De stad staat te springen om bezoekers te onthalen op ruime terrassen en in lege museumzalen”, besluit Tessa Vrijmoed.

Met dit boek in de hand zal je volgende verkenning van Rome ongetwijfeld een heleboel nieuwe ontdekkingen opleveren.

Opnieuw het Colosseum voorbij is online te koop in een aantal grotere webwinkels, waarvan je hierna de directe links naar de websites kan terugvinden.

Je kan klikken op je voorkeurswinkel om het boek meteen te bestellen.

Ako
Boekenwereld
Bol.com
Bookspot
Bruna
Proxis
Standaard Boekhandel

Een gloednieuw hebbeding voor elke Romeliefhebber: dat vraagt om actie. We geven exclusief aan onze clubleden vijf exemplaren weg van dit nieuwe boek. Daar moet je wel wat voor doen.

Op deze beveiligde pagina vind je vijf quizvragen. De clubleden van S.P.Q.R. kregen hun paswoord voor deze pagina toegestuurd.

We verwachten van jullie de vijf juiste antwoorden op een rijtje. Je kan ze tot en met 10 juli sturen naar boek@spqr.be. Vergeet niet je naam en volledige postadres te vermelden, anders is je inzending ongeldig.

Uit alle juiste inzendingen loten we vijf gelukkige winnaars. Die krijgen het boek thuisgestuurd en kunnen vervolgens meteen op verkenning naar Rome om de vele tips uit het boek in de praktijk te beproeven.

KLIK HIER OM DEEL TE NEMEN AAN DE QUIZ

Opnieuw het Colosseum voorbij
Tessa D.M. Vrijmoed
Formaat: 23,5 x 15,5 x 2,1 cm
Paperback, 244 pagina’s
Met kleurenillustraties
Uitgever: Brave New Books
Eerste druk: 1 juli 2020
ISBN: 9789464056235
Omslagfoto: Mariëlle van der Marel
Grafische vormgeving: Martine Nieuwenhuis
Prijs: 25,99 euro

Website

Facebookpagina

Nieuwe uitbreiding voor Civis Civitas Civilitas in de Markten van Trajanus

In de Mercati di Traiano Museo dei Fori Imperiali is de tentoonstelling Civis Civitas Civilitas – Roma antica modello di città opnieuw te bezoeken.

Deze expo opende op 21 december vorig jaar, maar werd op 9 maart opgeschort door de maatregelen die werden genomen tegen de virusverspreiding.

De tentoonstelling is nu verlengd tot 18 oktober 2020. Nieuw is dat je, net zoals in andere musea, voortaan verplicht moet reserveren (tel. 06 06 08) en je ticket online moet aanschaffen.

Zoals eerder gemeld is Civis, Civitas, Civilitas een dynamische expo die geleidelijk wordt opgebouwd en waarbij steeds meer objecten worden getoond. Zopas is ze alweer verrijkt met dertig nieuwe stukken, namelijk 24 modellen, vijf reliëfs en een beeldhouwwerk.

Die hebben ditmaal allemaal te maken met bruggen, aquaducten en markten en vullen de 58 modellen en de zes beelden van beroemde persoonlijkheden uit de Romeinse oudheid die er reeds stonden netjes aan.

Na het tonen van openbare ruimtes zoals thermen, tempels en forums uit heel het Romeinse Rijk, bieden de nieuwe modellen nu een blik op de Romeinse infrastructuur die gelinkt is met mobiliteit (bruggen), watervoorziening (aquaducten) en handelsruimtes met de daarbij horende opslag- en distributiesystemen (markten).

Die infrastructuur maakte deel uit van het reusachtige en goed georganiseerde netwerk waardoor de Romeinse heersers hun inwoners niet alleen konden voeden, maar waardoor naast levensmiddelen, ook alle andere mogelijke goederen naar de stad konden worden gehaald.

Het fijnmazige distributiesysteem zorgde er ook voor dat vanuit Rome altijd contact kon worden onderhouden met andere steden en dat de transporten tussen de belangrijkste locaties behoorlijk snel kon verlopen. Bij noodgevallen, maar ook in vredestijd, was dat best handig.

De tentoonstelling is een soort reis door de openbare ruimtes en gebouwen van de steden van het Romeinse Rijk, weergegeven in de bekende gipsmodellen van het Museo della Civiltà Romana.

Die modellen werden grotendeels gemaakt door Italo Gismondi voor de tentoonstelling Augustea della Romanità die in 1937 te zien was in het Palazzo delle Esposizioni aan de Via Nazionale in Rome.

Civis, Civitas, Civilitas is een interessante tentoonstelling en een aanrader voor wie interesse heeft in de stedenbouw en architectuur van de Romeinse oudheid. Rome veroverde gaandeweg grote delen van het huidige Europa. Op strategisch belangrijke plekken ontstonden de eerste steden.

Die militair belangrijke plekken groeiden uit tot culturele metropolen en waren ingericht en opgebouwd volgens het grote voorbeeld: Rome. Het stedelijke leven van de Romeinen werd voor een aanzienlijk deel bepaald door de gebouwen die zich in die stad bevonden en die er ook voor zorgden dat een stad die naam waard was.

De tentoonstelling analyseert dit fascinerende staaltje van zichzelf alsmaar herhalende Romeinse bouwkunst door gebouwen met vergelijkbare functies uit verschillende steden van het Romeinse Rijk naast elkaar te zetten. De relatie tussen de stad, het burgerschap en de beschaving in de Romeinse wereld wordt als het ware beschreven door de architectuur.

Het tentoonstellingsproject documenteert het puur stedelijke karakter van de klassieke cultuur. Het delen van ruimtes, gebouwen en wetten vormt civitas, het steunpunt van de Romeinse beschaving.

De modellen tonen gedeeltelijk hoe de monumenten eruitzagen  in de jaren ’30 van de vorige eeuw (de periode dat Gismondi zijn maquette maakte) en zijn deels reconstructies van getransformeerde gebouwen (die soms werden verbouwd of een andere bestemming kregen) of inmiddels reeds volledig verdwenen monumenten.

De tentoonstelling staat verspreid opgesteld in de grote zaal en in de galerijen van de Markten van Trajanus. Ook de Via Biberatica, die deel uitmaakt van het bezoekerstraject van het museum, maakt deel uit van het tentoonstellingsroute.

Naast de modellen bestaat het tentoongestelde materiaal ook uit afgietsels van sculpturen die beroemde persoonlijkheden uit de Romeinse oudheid vertegenwoordigen. De tentoonstelling zal de komende maanden ook de aanleiding vormen voor allerlei culturele en educatieve activiteiten.

Het getoonde materiaal is verdeeld in zeven specifieke thema’s: openbare ruimtes (zoals bv. tempels); de rol van water in de decoratie van de stad (fonteinen, nymphaea en thermen); vermaak en show (theaters en amfitheaters); triomf, eer en toegankelijkheid (triomf- en erebogen, stedelijke toegangspoorten); individuele, familiale en staatsherinnering (graven en monumenten), handel (markten) en infrastructuur (bruggen, aquaducten, reservoirs, waterdistributie).

Het is voor de liefhebbers zeker interessant om bijvoorbeeld het Forum van Augustus te vergelijken met het Forum in Pompeï of om te zien hoe belangrijke gebouwen doorgaans kleiner, maar met respect voor de Romeinse architecturale verhoudingen, elders werden nagebouwd, zoals het Theater van Sabratha in Libië, de Thermen in Trier (Duitsland) of de Porta di Sant’Andrea in Autun, Frankrijk.

Het geheel wordt bevattelijker gemaakt door teksten van mensen die een belangrijke rol speelden of relevant waren voor de totstandkoming van de vele bouwwerken.

Hun standbeelden of bustes bevinden zich in de buurt van het gebouw in kwestie. Zo beschrijft Seneca in een brief aan een vriend op een bijzonder levendige manier hoe het er in een kuuroord aan toe gaat.

De Romeinen waren slim genoeg om de openbare gebouwen en plekken die in Rome zorgden voor een gevoel van gemeenschap en verbondenheid en die bepaalde waarden en een levensstijl tot uiting brachten, ook elders in te planten.

Bij de oprichting van nieuwe steden of in een latere fase, bij de transformatie van de oudste nederzettingen, werd altijd dezelfde orthogonale lay-out gebruikt.

De verschillende gebouwen en monumenten hadden meestal vooraf vastgestelde architecturale vormen zodat de functie meteen duidelijk was. Wie voor het eerst in een andere stad kwam, kreeg door de manier waarop de verschillende constructies in het stadsbeeld waren geïntegreerd meteen een gevoel van vertrouwdheid.

Deze directheid en kracht van de architectuur was belangrijk voor de Romeinse identiteit en vormde een houvast in het alsmaar groter wordende Romeinse Rijk.

Civis Civitas Civilitas
Roma antica modello di città
Mercati di Traiano Museo dei Fori Imperiali
Via IV Novembre 94, Rome
Tot 18 oktober 2020

www.mercatiditraiano.it

Online tickets

Academia Belgica onderzoekt geschiedenis van eigen gebouw

De Academia Belgica aan de Via Omero werd op 8 mei 1939 plechtig geopend. De voorbije 81 jaar heeft het instituut heel wat verwezenlijkt. Eén van de nieuwe projecten dit jaar wordt een onderzoek naar het eigen gebouw en het originele meubilair van de Academia Belgica. Het wordt een studie over een unieke Italiaans-Belgische samenwerking, die moet uitmonden in een conferentie, een boek en wellicht een tentoonstelling. De foto’s in deze nieuwsbrief zijn afkomstig van de Academia Belgica.

Het gebouw van de Academia Belgica, een architecturale parel die de modernistische en art deco bouwstijlen op een merkwaardige manier verenigt, werd opgetrokken tussen 1937 en 1939 door de Italiaan Gino Cipriani (1890-1972) en de Brusselaar Jean Hendrickx-Van den Bosch (1890-1961). Zij ontwierpen ook het originele meubilair dat grotendeels bewaard is gebleven.

Gino Cipriani is nog relatief bekend in Italië, maar de Brusselaar Jean Hendrickx-Van den Bosch is echter verdwenen tussen de plooien van de geschiedenis. Nochtans realiseerde hij in België verscheidene bekende kantoorgebouwen en was hij betrokken bij de realisatie van het Noordstation in Brussel.

Dat prestigieuze project, een ontwerp van vader en zoon Paul en Jacques Saintenoy, werd gehinderd door de vroegtijdige dood van Jacques in 1947. Daarna werd de bouw van het station verder geleid door zijn vader Paul en door architect Jean Hendrickx-Van den Bosch. Het station werd in 1952 ingehuldigd. Ook Paul Saintenoy stierf dat jaar.

Het project in Rome voorziet, in samenwerking met de KU Leuven, de organisatie van een Winter School over de architectuur en het originele meubilair van de Academia Belgica in de context van de jaren ’30 (en van het fascisme in het bijzonder) en van de oprichting van vele gelijkaardige instellingen in de Eeuwige Stad.

Er zal ook een conferentie worden georganiseerd over dit onderwerp. De onderzoeksresultaten zullen tevens worden gebundeld in een boek gewijd aan de geschiedenis van de Academia Belgica, zowel vanuit institutioneel opzicht als vanuit cultuurhistorisch perspectief. Dat boek zou moeten verschijnen in 2022. De Academia Belgica denkt er ook aan om een tentoonstelling te wijden aan dit onderwerp.

De factoren die destijds tot het ontstaan van de Academia Belgica hebben geleid zijn weinig bekend. Nochtans beschikt het instituut over een belangrijk archieffonds dat een rijke correspondentie bevat tussen de verschillende grondleggers van de Academia, waaronder Maurice Lippens, Franz Cumont, Henri Pirenne en de verschillende persoonlijkheden en autoriteiten uit de Belgisch-Italiaanse politieke en wetenschappelijke wereld uit deze periode. Velen werkten mee aan de oprichting van een ‘Belgisch huis’ in Rome.

Deze nagenoeg onuitgegeven archieven van de Academia Belgica bevatten ook de originele maquettes, de tekeningen en schetsen van het gebouw (de plannen, de opheffing van de gevels, dearchitecturale details, …) en van het meubilair, zowel op designvlak (deuren, tafels, bureaus, lampen) als strikt functioneel (stoelen, kleerkasten, ladekasten), allemaal van de hand van de voormelde architecten Gino Cipriani en Jean Hendrickx-Van den Bosch, verantwoordelijk voor het gebouw.

Ook bewaard gebleven zijn de bestekken, stalen, plannen en catalogi van de verschillende leveranciers die indertijd aangeschreven werden om offertes te maken voor de inrichting, uitrusting en decoratie van het gebouw en dit voor zowel de publieke ruimtes als de residentie van de Academia Belgica (de documentatie voor de lampen, de meubelstoffen, het sanitair, enz, …).

Het gaat dus om een enorme schat aan informatie. Ondanks het unieke karakter en de onmiskenbare cultuurhistorische waarde van het gebouw en het originele meubilair van de Academia Belgica, waren deze nog nooit het onderwerp van een diepgaand onderzoek.

Het nieuwe project dat nu werd gestart voorziet een onderzoek naar de verschillende fases van de constructie van het gebouw en een studie van het originele meubilair en de artistieke stijlen. De inzet ervan binnen de Belgisch-Italiaanse relaties in de bijzondere vooroorlogse context wordt eveneens bestudeerd.

Het project voorziet ook de opmaak van een inventaris van het meubilair en het opstellen van gedetailleerde fiches met de beschrijving van hun staat van bewaring in het licht van een toekomstige restauratie van verschillende stukken.

Aangezien het om meubels gaat die nog steeds in gebruik zijn (onder andere in de kamers van de residenten) is de herstelling in hun oorspronkelijke staat voor sommige stukken noodzakelijk. Een studie is dan ook onontbeerlijk.

Voor de inventarisering en de fiches betreffende de staat van bewaring van het meubilair van de Academia Belgica zal beroep gedaan worden op stagiairs van verschillende Belgische universiteiten en hogescholen.

De Academia Belgica krijgt onder meer steun van de onderzoeksgroep Architecture, Interiority, Inhabitation van het Departement Architectuur van de KU Leuven, waarvan één van de projecten bestudeert hoe België zich, sinds haar oprichting, heeft geprofileerd naar het buitenland toe door middel van de architectuur en interieurinrichting van haar ambassades.

Het project Designing Embassies for Middle Powers: The Architecture of Belgian and Dutch Diplomacy in a Globalizing World wordt geleid door Prof. Dr. Anne-Françoise Morel en Prof. Dr. Fredie Floré.

De plannen voor de oprichting van de Academia Belgica in Rome ontstonden in 1930, ter gelegenheid van het huwelijk van de Belgische prinses Marie-José met prins Umberto van Italië. Verschillende landen waren toen reeds in Rome vertegenwoordigd door een wetenschappelijke of culturele instelling, met de steun van de Italiaanse regering.

Ook België ontdekte het belang van een intellectuele en artistieke ambassade in Italië: enerzijds om de relaties tussen de beide landen te bevorderen en anderzijds om onderdak te bieden aan onderzoekers en Belgische kunstenaars die zich in Rome wilden vestigen. De Academia Belgica zou tevens het Belgisch Historisch Instituut te Rome (BHIR) – gesticht in 1902 – en de net opgerichte Nationale Stichting Prinses Marie-José (SPMJ) huisvesten.

De Academia Belgica kreeg in 1939 haar actuele zetel: een gebouw gesitueerd in een elegante wijk aan de Via Omero, aan de rand van Villa Borghese. Later zouden ook de Nederlandse, Roemeense en nog later de Egyptische, Deense en Zweedse instellingen zich hier vlakbij vestigen.

De voorbije decennia heeft de Academia Belgica aan verschillende generaties kunstenaars en onderzoekers de gelegenheid gegeven hun vorming in Rome te vervolmaken. Hun publicaties hebben bijgedragen aan de vooruitgang van de historische en filologische kunsten en wetenschappen. De Academia heeft ook deelgenomen aan archeologisch onderzoek, onder andere aan opgravingen in Alba Fucens (Abruzzo) en in Ordona (Puglia).

Het is zelfs zo dat de geschiedenis van de Belgische opgravingen in Italië nauw verbonden is met die van de Academia Belgica. Drie van haar directeurs (Fernand De Visscher, Charles Verlinden en Joseph Mertens) hebben na het eind van Wereldoorlog II actief gewerkt om België van een opgravings- en studieplaats in Italië te verzekeren.

Dankzij de tussenkomst van Fernand De Visscher verkreeg België in 1949 de toelating om op de site van Alba Fucens in Abruzzo opgravingen te doen. De opgravingen begonnen een jaar later onder de leiding van Joseph Mertens.

Begin jaren ’60 kreeg Charles Verlinden toestemming om ook op de site van Ordona in Puglia opgravingen te doen. Deze campagnes werden voortgezet tot in 1993, onder leiding van Joseph Mertens. Na de dood van Fernand De Visscher in 1964, werd een Belgisch centrum voor archeologisch onderzoek in Midden-en Zuid-Italië opgericht.

De professoren archeologie van de vier toenmalige Belgische universiteiten beheerden de opgravingsplaatsen van Alba Fucens en Ordona. Om zijn activiteitenterritorium te verbreden en de opening van een nieuwe opgravingslocatie in Midden-Italië aan te vragen, stichtte het centrum in 1977 de ‘Eenheid van Etruskisch-Italiaanse studies’. De directie was in handen van prof. Roger Lambrechts. Hij kreeg in 1978 de toelating om in Artena, zowat 30 km buiten Rome, opgravingen te verrichten.

In 1997, en daarna van 2002 tot 2006, werden belangrijke renovatiewerken aan het gebouw van de Academia Belgica uitgevoerd, dit onder de bescherming van de Regie der Gebouwen. Het waren de eerste verbouwingswerken die toegelaten werden sinds de stichting van de Academia.

Dankzij deze werken beschikt het gebouw nu over alle moderne comfort zoals airconditioning en toegang tot het internet. Het gebouw werd ook gebruiksvriendelijker ingericht.

Sinds haar oprichting is het de doelstelling van de Academia Belgica de Italo-Belgische relaties zowel op wetenschappelijk als op cultureel vlak te verbeteren. De Academia Belgica werkt daarvoor samen met het Belgisch Historisch Instituut in Rome en de Stichting Prinses Marie-José.

De Academia Belgica doet dit door onderdak te bieden aan Belgische onderzoekers of kunstenaars die in Italië hun werk komen vervolledigen en door Belgische kunst- en wetenschappelijke realisaties van een hoog niveau voor te stellen aan het Italiaanse publiek.

Zo is de Academia Belgica in het hart van Rome uitgegroeid tot een unieke ruimte voor onderzoek, creatie, samenwerking en promotie. Het instituut beschikt over een wetenschappelijke bibliotheek van meer dan 80.000 volumes en over een muziekzaal. Voorts worden ook jaarlijks de beurzen Stipendia academiae belgicae uitgereikt aan doctorandi of aan jonge onderzoekers.

Sinds 2006 beschikt de Academia ook over lokalen bestemd voor seminaries en masterklassen, die door professoren van Belgische universiteiten worden gegeven voor een korte periode. De Academia fungeert daardoor vooral als een ontmoetingsplaats voor de Belgische, Italiaanse en buitenlandse academische kringen in Rome.

De Academia Belgica huisvest tevens Belgische onderzoekers of kunstenaars die hun werk in Rome voortzetten voor kortere of langere periodes (gaande van enkele weken tot een jaar). Voor de kamers wordt er voorrang aan beursstudenten gegeven.

De Academia herbergt gewoonlijk professoren en onderzoekers die een universitair diploma aan een Belgische universiteit of Hogeschool hebben behaald. Zij moeten wel grondig verantwoorden waarom hun onderzoeksproject in Rome moet plaatsvinden. De Academia huisvest tevens kunstenaars van verschillende disciplines (plastische kunstenaars, schrijvers, musici, …).

De Academia beschikt over zestien enkele of dubbele kamers voorzien van een internetaansluiting en met een eigen badkamer. Een volledig uitgeruste keuken, een living en een wasruimte zijn ter beschikking van de residenten. Het gebruik van deze faciliteiten is in de prijs van het verblijf inbegrepen. Lakens en badhanddoeken worden voorzien.

Naast de zestien kamers is er ook een klein appartement met keuken en slaapkamer. De toegang tot de leesruimte van de bibliotheek is dag en nacht mogelijk voor de residenten. De Academia stelt tevens een muziekkamer met geluidsisolatie ter beschikking van de residenten. Er is geen atelier voor plastische kunsten aanwezig: plastische kunstenaars werken grotendeels buitenshuis.

De Academia ontvangt regelmatig colloquia in het kader van het cultureel akkoord dat getekend werd door Italië met de Franse Gemeenschap en de Vlaamse gemeenschap. Ze maakt bovendien deel uit van de Unione internazionale degli Istituti di Archeologia, Storia e Storia dell’Arte in Roma, die 34 buitenlandse academies in Rome en tien Italiaanse instituten groepeert.

De Academia is een voortrekker van dit netwerk waarbinnen ook gemeenschappelijk onderzoek wordt gedaan. Regelmatig worden in de Academia Belgica concerten, tentoonstellingen en lezingen georganiseerd om hoogstaande Belgische culturele, wetenschappelijke of artistieke realisaties aan het Romeinse publiek voor te stellen. Deze voorstellingen vinden meestal plaats in samenwerking met conservatoria, universiteiten en Belgische culturele instellingen.

Sinds 18 mei is de bibliotheek van de Academia Belgica opnieuw toegankelijk voor onderzoekers, onder strikte voorwaarden en zijn de voorbereidingen begonnen om de residentie te heropenen vanaf 17 augustus. De oproep voor de aanvraag van de onderzoeksbeurzen Stipendia Academiae Belgicae 2021 wordt uitgesteld tot begin september.

Er zullen beurzen voor een verblijf van één tot drie maanden in de Academia Belgica worden toegekend met de steun van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) en de Fédération Wallonie-Bruxelles (FWB).

Bovendien is er een postdoctorale onderzoeksbeurs AB-FWO voorzien voor een verblijf van zes maanden aan de Academia Belgica, voorbehouden aan onderzoek(st)ers verbonden aan een Vlaamse universiteit, en – nieuw! – een postodoctorale onderzoeksbeurs AB-FNRS voor een verblijf van zes maanden aan de Academia Belgica, voorbehouden aan een onderzoek(st)er verbonden aan een franstalige universiteit.

Academia Belgica
Via Omero 8, Roma
www.academiabelgica.it
Informatiebrochure Academia Belgica

Heel wat ongevallen met elektrische steps in Rome

Rome heeft recent de massale introductie verwelkomd van elektrische deelsteps, maar nu al blijkt dat de stad er nog niet helemaal klaar voor is. Inmiddels zijn er al vier aanbieders actief en die hebben Rome op korte tijd overspoeld met in totaal ongeveer vierduizend elektrische voertuigen die je met een app kan ontgrendelen.

Het is de bedoeling dat aantal in de nabije toekomst op te trekken tot 16.000 of vierduizend steps per verhuurder-aanbieder. Rome wil de e-steps bij pendelaars, toeristen en jongeren promoten als duurzaam en snel transportmiddel in de binnenstad.

De nieuwe voertuigen zijn voorlopig in ieder geval behoorlijk populair, zeker bij jongeren, zoveel is duidelijk. Op een week tijd legden gebruikers van de vier aanbieders in Rome samen ongeveer 20.000 km af met een e-step.

Het is nog te vroeg om nu al te weten of die populariteit blijvend zal zijn. Voorlopig gaat het zoals met alle nieuwigheden: iedereen is nieuwsgierig genoeg om het minstens even te willen proberen. Nieuw speelgoed blijft voor velen onweerstaanbaar. En jongeren zijn dol op actiefilmpjes van zichzelf terwijl ze die nieuwe spullen uitproberen.

Maar het groeiende succes van de deelsteps zorgde al snel voor moeilijkheden. De introductie in Rome gaat gepaard met groeipijnen, voornamelijk veroorzaakt door het niet naleven van de verkeersregels, nonchalant gebruik en, erg vaak, pure onvoorzichtigheid.

Behalve de massale verspreiding van huursteps biedt de regering inwoners van Italiaanse steden ook een subsidie tot 500 euro aan voor wie een elektrische fiets of e-step koopt. Op die manier wil men het gebruik van de auto wat ontmoedigen. Die politiek heeft het aantal e-steps in het Romeinse straatbeeld de jongste weken gevoelig doen stijgen.

De snelle steps komen regelmatig in conflict met voetgangers. Die worden vooral gek van de hoge snelheid waarmee de steps soms illegaal in voetgangerszones rijden, maar vooral van de vele voertuigen die na gebruik nonchalant op de trottoirs of gewoon langs de kant van de straat worden achterlaten.

Vele Europese steden zijn de talrijke rondslingerende elektrische deelsteps beu en stellen strenge reglementen op om het probleem aan te pakken. In Parijs bijvoorbeeld mag je de steps niet langer zomaar overal achterlaten. Dat moet gebeuren op officiële parkeerplaatsen, waar ook auto’s en motorfietsen moeten staan.

In Parijs is de toestand zelfs al uit de hand gelopen, daar circuleren intussen meer dan 20.000 elektrische deelsteps. De burgemeester spreekt van anarchie. De steps worden door gebruikers overal achtergelaten, vaak op het voetpad of zomaar midden op een plein.

Steden zien de verhuur van elekrische deelsteps als een milieuvriendelijke oplossing voor het verkeersprobleem. Met de handige en wendbare voertuigen kunnen gebruikers zich inderdaad snel door de binnensteden verplaatsen.

Ze zijn ook bedoeld om de gaten in het openbaar vervoerssysteem te dichten en zo de automobilisten aan te moedigen om over te stappen naar een milieuvriendelijker voertuig. Jongeren vinden dat wel hip.

In vrijwel alle steden zijn het particuliere exploitanten die de verhuurdienst aanbieden. Geregistreerde gebruikers huren de dichtstbijzijnde step via een app en parkeren direct op de plaats van bestemming.

Ze mogen die daar ook achterlaten. De verhuurbedrijven halen de steps ’s nachts op om ze op te laden en ze ’s morgens op geschikte locaties weer beschikbaar te stellen voor gebruikers.

Die vrijheid van handelen zorgt ervoor dat de steps vaak onzorgvuldig voor bepaalde in- of uitgangen worden gegooid, een doorgang versprekken en vaak letterlijk een struikelblok vormen voor voetgangers.

In vrijwel iedere stad waar deelsteps worden verhuurd vormen achtergelaten voertuigen een plaag en ook Rome ontsnapt daar dus niet aan. Gebruikers laten overal waar het maar kan (en eigenlijk niet kan) hun tweewielers achter. Dat zorgt voor behoorlijk veel ongenoegen.

Vooral kinderen en ouderen klagen. Ook winkeliers vinden het maar niets dat de steps soms zomaar voor hun etalage of de ingang van hun zaak worden neergegooid. Daar blijven ze dan liggen tot de verhuurder ze weer ophaalt om op te laden.

De voorbije dagen doken in Rome ook talrijke meldingen op over ongevallen met e-steps. In de meeste gevallen waren daar ook voetgangers bij betrokken. Sommige mensen werden omvergereden door e-steppers die nog niet helemaal begrepen hadden hoe je tijdig moet remmen.

Vele gebruikers hebben totaal geen rijervaring en hebben ook geen flauw benul van de verkeersregels die ze moeten volgen. Ze rijden waar ze willen en hoe ze willen en hebben weinig oog voor de mogelijke gevaren op de weg. Dat gedrag zorgt voor bijzonder gevaarlijke situaties. Het is wachten op het eerste dodelijke slachtoffer.

Alleen al op de Via del Corso werden vorige week op nauwelijks 48 uur tijd verschillende zware ongevallen met e-steps vastgesteld. Vrijwel alle gebeurtenissen werden vastgelegd door het camerasysteem van Rome, zodat de omstandigheden van de ongevallen gekend zijn. Uit analyse van de beelden blijkt duidelijk dat onvoorzichtig gedrag van de e-stepgebruiker in alle gevallen de oorzaak van het ongeval was.

Zo verloor een 21-jarige de controle over zijn step en knalde losjes tegen een muur. Hij werd met verschillende breuken naar het ziekenhuis gebracht. Een 18-jarige bestuurder reed met volle snelheid een voorbijganger overhoop. Volgens getuigen bevonden zich twee personen op de e-step. Nog steeds op de Via del Corso week een jongeman met zijn step plots van de route af, botste tegen een plantenbak en kwam ten val.

Twee keer botste een e-step op een auto. Alle bestuurders kwamen er telkens met de schrik vanaf. Drie keer kwamen e-steps met elkaar in botsing met flinke valpartijen als gevolg.

Ter hoogte van de Via dei Condotti aan de Spaanse Trappen raakte een 48-jarige vrouw gewond toen een 15-jarige e-stepgebruiker aan hoge snelheid op haar inreed. Het is duidelijk dat heel wat gebruikers niet weten hoe ze met hun nieuwe speeltjes moeten omgaan.

Drie van de vier aanbieders van elektrische steps (het Amerikaanse Bird en Lime en het in Amsterdam gevestigde Dott) nemen nu maatregelen om het rijgedrag van hun gebruikers bij te sturen. De vierde aanbieder Helbiz wacht nog even af.

De deelstepbedrijven gaan in zones waar de voertuigen het meest worden gebruikt, zoals de Via del Corso en de Via dei Fori Imperiali, voorlichtingsteams op pad sturen om gebruikers te wijzen op het correct gebruik van de voertuigen. Sensibiliseren heet dat. Niet toevallig zijn het ook de gebieden waar tot nog toe de meeste ongevallen gebeurden.

De teams geven informatie over de verkeersregels, wijzen op de sociale verantwoordelijkheid van de gebruiker inzake het parkeren en het achterlaten van de steps en zullen de e-steppers vooral duidelijk maken dat het absoluut verboden is om passagiers te vervoeren.

Het blijkt in Rome inderdaad nogal populair te zijn om met twee op zo’n e-step te gaan staan en zo door de stad te razen. Als die gebruikers betrokken raken bij een ongeval heeft dat extra zware gevolgen.

De ervaring in andere steden leert echter dat alleen maar sensibiliseren meestal niet voldoende is. Het is aan de lokale politie om gebruikers de wegcode te laten naleven en in Rome lijkt die er voorlopig geen prioriteit van te maken om het probleem aan te pakken.

Na veel overleg en discussies inzake reguleringen, besloot het Italiaanse Ministerie van Transport om de elektrische steps in dezelfde categorie als fietsen te classificeren, maar met bepaalde specifieke verkeersregels. Dit betekent dat degenen die zo’n voertuig bezitten niet verplicht zijn om dit te registreren of te verzekeren.

Dat wil niet zeggen dat er geen regels zijn. Zowel particuliere bezitters als huurders van een e-step moeten specifieke verkeersmaatregelen naleven. Zo moeten gebruikers minimaal 14 jaar oud zijn en tot 18 jaar moet verplicht een helm worden gedragen. Ook tegen die laatste maatregel wordt behoorlijk veel gezondigd.

De step uitrusten met een zitplaats of op een of andere manier een passagier meenemen is ten strengste verboden. Er geldt ook een maximumsnelheid van 25 km/uur en 6 km/uur in voetgangersgebieden. De e-steps mogen niet worden gebruikt op snelwegen of op wegen waar andere weggebruikers meer dan 50 km/uur mogen rijden.

Met die snelheid loopt het overigens nu al mis. Het Italiaanse satirische televisieprogramma Striscia la Notizia, uitgezonden op het door Mediaset gecontroleerde Canale 5, bracht tijdens een recente uitzending praktijken aan het licht waarbij de elektromotoren van de e-steps werden aangepast zodat ze een veel hogere snelheid kunnen halen.

Het populaire programma bestaat al sinds 1988 en is bedoeld als een parodie op het dagelijkse nieuws. De makers zijn doorgaans goed ingelicht over allerlei onfrisse zaken en onthullen vaak corruptiezaken bij de overheid. Ze brengen ook regelmatig lokale oplichtingszaken of louche praktijken onder de aandacht van het publiek.

De makers van het programma ontdekten twee winkels in Rome die klanten de illegale service boden om het mechanisme dat de snelheid van de e-steps regelt te ontgrendelen en zodanig aan te passen dat de voertuigen bijna even snel kunnen rijden als een gewone scooter.

Medewerkers van de zender stapten de winkels binnen en confronteerden de uitbaters met de praktijken. Nadat ze aanvankelijk ontkenden, gaven die uiteindelijk toe dat ze zich ervan bewust waren dat het opdrijven van de snelheidslimiet illegaal is. Ze beloofden de programmamakers om de praktijken stop te zetten. Of ze dat ook echt gaan doen, is nog maar de vraag.

De betrokken winkeliers riskeren weliswaar gerechtelijke vervolging als ze door de overheid betrapt worden op het uitschakelen van de snelheidsbegrenzer, maar werden onherkenbaar in beeld gebracht. De televisiezender kan niet worden verplicht hun identiteit mee te delen. De politie gaat hen dus zelf moeten opsporen als ze hen willen verbaliseren.

Alleen al het feit dat een televisiezender zo snel na de massa-introductie van de e-steps reeds twee illegale praktijken op het spoor kon komen, notabene gerund vanuit een officiële winkel, wijst er vermoedelijk op dat het probleem in Rome inmiddels al wijd verspreid is.

De bewuste uitzending kan je hier bekijken.

Beveiligd: Quiz mee en win een exemplaar van ‘Opnieuw het Colosseum voorbij’

De inhoud is beveiligd met een wachtwoord. Vul het wachtwoord hieronder in om hem te kunnen bekijken:

Wachtwoord:

The Sound of Silence

Het toerisme, de economische motor van Rome, ligt misschien niet langer helemaal stil, maar draait nog lang niet op een aanvaardbaar toerental. Ondanks het opheffen van de lockdown en de iets soepeler maatregelen, blijft de stad onwerkelijk rustig en zijn de schaarse toeristen bijna een rariteit.

Wij vroegen aan clublid Sandrina Bokhorst, historica, verhalenverteller en eigenaar van Persoonlijk Rome, een gespecialiseerd adviesbureau voor reizen naar Rome, hoe zij de eerste dagen na haar terugkeer in de Eeuwige Stad ervaart. Haar verhaal lees je hierna.

Ik heb Rome echt wel vaker naakt gezien, zo zonder toeristen, al haar schoonheden gewoon open en bloot in je blikveld geëtaleerd. In het holst van de nacht, terugkerend van een milonga, of op een koude winterse dag, of op 15 augustus.

Maar niet zò. Het is anders. Het is rustig, maar er is wel leven. Het is kalm, maar niet stil. Er is ruimte, maar het is niet leeg. Er is beweging, zonder chaos. Er is geluid, maar geen kakafonie. En de stilte heeft een klank.

Op de eerste dag van de zomer, 22 juni, ben ik teruggekomen in Rome na een verblijf van 3,5 maand thuis in Nederland. Ik kan me niet heugen wanneer ik voor het laatst zo lang achter elkaar niet in Rome ben geweest. Voor mij voelde de afwezigheid steeds meer als een eeuwigheid, voor Rome is deze periode natuurlijk maar een stofje op de lange tijdlijn.

Hoewel ik gespannen naar de terugkeer uitkeek, is het eigenlijk heel snel als vanouds. Ik voel me hier thuis, het is vertrouwd en vanzelfsprekend. De routines blijven: ook in aangepaste vorm.

Het allereerste dat de echte Rome-adept natuurlijk doet, is koffie halen bij de eigen bar. Daar begroeten ze me alsof ik nauwelijks weg ben geweest. Zonder omhaal wordt de gebruikelijke koffie voor me neergezet.

De gedragscode gaat eigenlijk vanzelf: je wacht op je beurt om binnen te mogen, bij binnenkomst het maskertje op, je schoteltje staat klaar op een plek aan de ‘banco’ met voldoende ruimte naast je, en je kunt je vloeibare goud genieten.

En dan bedoel ik: écht genieten. Alle goede bedoelingen ten spijt: buiten Italië kan men gewoon geen caffé macchiato maken. Uitgesloten. Alleen al daarvoor wil je terug.

Na de middag ga ik wat boodschappen doen en zie ik hetzelfde beeld. Iedereen wacht tamelijk rustig buiten de winkel op zijn beurt, ‘la mascherina’ in de aanslag, bij binnenkomst de handen ontsmetten.

In de winkel cirkelt men tamelijk behoedzaam om elkaar heen. Het is duidelijk dat de Romeinen hier al enige ervaring mee hebben. Ik zit nog een beetje te hannesen met de verplichte plastic handschoenen in de supermarkt. Maar ook dat lijkt een kwestie van wennen.

Nog even over die maskertjes: ik had me zorgen gemaakt over de beschikbaarheid, maar hier kan je ze overal kopen. Bij de bakker, bij de mini-supermarkt, in de doe-het-zelf-winkel, en ik heb zelfs een hippe designwinkel gezien die voor de gelegenheid de hele etalage met speciale maskertjes had ingericht. Voor iedere stijl bestaat een maskertje.

De gewone drogist- of chirurgische maskertjes (de blauwe) zijn het meest populair, en veel mensen dragen die ook op straat. Maar wie een aangepast ontwerpje draagt, heeft dat opvallend vaak gestyled met de outfit. We zijn tenslotte in Italië: het moet wel bij elkaar passen. Schoenen, riem en maskertje.

Net als ik in Nederland tijdens de lockdown gewend was, maak ik een avondwandeling. Maar nu in Rome. En net als in het Noorden, zie ik veel stellen die ook zo’n wandeling maken om de benen te strekken en de dag door te nemen. In Italië werken nog steeds heel veel mensen thuis, en dat voel je na een lange dag.

Maar het is toch wel anders of je een wandelingetje maakt door het Julianapark in Schiedam om te kijken of alle kleine eendjes er nog zijn, of dat je zomaar even oog in oog staat met het Colosseum, hét icoon van het machtige Romeinse Rijk. Ook al heb ik het duizend keer gezien: als ik de hoek omsla, beneemt de aanblik van de grote onverzettelijke arena me de adem.

Maar het is eigenlijk onverwacht geruststellend om het Colosseum te zien: niet omdat het er nóg staat, maar omdat het er altijd staat. Het Colosseum kent al zo’n 2000 jaar geschiedenis.

Een deukje, een krasje, er stort een stuk in, er wordt iets weggenomen, er gaat natuurgeweld en toerisme overheen (de laatste twee zijn inwisselbaar) … en toch staat het er. Als altijd.

De boodschap: Rome – en wij – gaan deze crisis overleven. De crisis verandert ons, zeker, we zullen ons aanpassen aan nieuwe werkelijkheden, maar die sterke identiteit blijft fier overeind.

Tijdens mijn avondwandeling word ik nog door iets anders getroffen: de stad klinkt anders. Ik woon vlak bij de Maria Maggiore, en elke dag om 21 uur luiden de klokken. De Sperduta, wordt dat genoemd, naar de middeleeuwse legende van een meisje dat in het donker was verdwaald in de velden van de Esquilijn.

In het holst van de nacht werd zij door de klokken van de grote Maria-basiliek veilig naar huis geleid. Zo voel ik me ook. En de klokken klinken helderder dan ooit door de stilte van de avond.

De volgende dag maak ik een lange fietstocht door de stad om haar weer te veroveren. Het openbaar vervoer rijdt wel, maar met beperktere capaciteit en dus flexibel. En of ik nu in Covid-19-tijd in zo’n Romeinse bus wil zitten? Met de fiets kom ik overal: er is veel minder verkeer, dus het is ook minder stressvol.

Piazza Venezia? Appeltje-eitje. Met de fiets kan ik overal stoppen. En dat gebeurt ook: het licht wijst me steeds weer op details die ik lang geleden ben vergeten, omdat je altijd moet laveren door groepen en drommen.

Highlights in Rome, die het sowieso verdienen om elke keer weer bezocht te worden met nieuw licht en nieuwe vragen, kun je nu weer ongegeneerd bewonderen.

Neem de Spaanse Trappen: wie al heel vaak in Rome is geweest gaat niet onmiddellijk naar deze toeristische hotspot. Maar nu, zonder de massa’s, zijn de trappen van een ontwapenende schoonheid. De golven van marmeren treden die op je af rollen, krijgen hun sensualiteit terug.

Het helblauwe water van de fontein onder aan de trappen, die je zelfs gewoon kunt zien, geeft de juiste frisheid aan het beeld. Of denk aan het Pantheon: nog zo’n site waar de doorgewinterde Rome-ganger wel graag naar toe gaat, maar dan om 7 uur in de ochtend of midden in de winter.

De Rotonda laat me vandaag midden op de dag haar geometrische perfectie in alle glorie zien. Je voelt de connectie tussen vloer en koepel, omdat je de vloer ook kan zién. Zelfs het graf van Rafaël, normaal verborgen achter tourgroepen en selfie-sticks, dwingt in deze staat respect af, ik sta toch even stil bij de grote kunstenaar.

Het is me gisteren al opgevallen: De stad klinkt meer sonoor. Je hoort eigenlijk meer, maar dan akoestisch in plaats van versterkt. Dat idee is vandaag nog sterker. Er zijn mensen op straat, winkels, bars en terrassen zijn open. en ik heb zelfs toeristen gespot: uit Milaan.

Het is ontspannen. Mensen zijn zelf ook meer ontspannen. Minder geagiteerd. Sommige Italianen zeggen ook: gelaten, uit angst voor de economische repercussies die wel al voelbaar zijn.

Het is stiller dan ik gewend ben. Ja, er zijn wel auto’s en zo af en toe een sirene, maar je hoort vooral geroezemoes, stemmen, menselijk geluid met de achtergrondmuziek van klaterend water van een fontein of een nasone. Uniek dat je het geluid van het water nu ook echt kan horen! Ik vind dat heerlijk.

Dit is Rome zoals Rome bedoeld is. Ooit. Dit is waarom ik zeg: kom juist in augustus, warm of niet. Om een glimp op te vangen van dit Rome. Maar nu is het zelfs beter. Een unieke mogelijkheid die je waarschijnlijk nooit meer in je leven kan meemaken.

Je hebt overal meer tijd voor nodig, door controles en maatregelen, maar dat is juist een zegen. Er is ook meer tijd om je te laten raken. Slow tourism, afgedwongen door de situatie, maar eindelijk en eigenlijk ook door Rome zelf.

Het is wel passend dat juist de Eeuwige Stad je TIJD geeft. Tijd om stil te staan bij wat mooi is, wat je treft, bij het hier en nu, te luisteren naar wat belangrijk voor je is. Je innerlijk oor wordt aangesproken. Wil je deze kant van Rome doorgronden, kom dan nu. Subiet. Onmiddellijk. Een transformerende ervaring om nooit meer te vergeten.

Met dank aan clublid
Sandrina Bokhorst
voor deze bijdrage

Sandrina Bokhorst, historica en verhalenverteller, is eigenaar van een gespecialiseerd adviesbureau voor reizen naar Rome, Persoonlijk Rome. Zij maakt expertprogramma’s en gidst zelf in de Eeuwige Stad of ook online. Haar klanten zijn reizigers die zich willen verdiepen in waar Rome écht over gaat. Persoonlijk Rome werkt met actuele en geverifieerde lokale informatie over de anti-covid-19-maatregelen in Rome. Meer weten of plannen voor Rome? Contacteer haar via sandrina@persoonlijkrome.nl, of volg haar op facebook, Linkedin of instagram.

 

Speurders doen huiszoeking bij de Fabbrica di San Pietro in Vaticaanstad

De Vaticaanse politie (het Corpo della Gendarmeria dello Stato della Città del Vaticano) heeft een inval gedaan in het kantoor van de Fabbrica di San Pietro, het departement dat belast is met het onderhoud en de restauratie van de Sint-Pietersbasiliek en de omliggende gebouwen en structuren.

De politiemensen namen tijdens de huiszoeking zowel op de technische als de administratieve dienst van de Fabbrica documenten en computers in beslag.

De speurders zoeken naar bewijzen voor een vermeend corruptieschandaal. De inval gebeurde na een tip van de algemene auditor, die momenteel de boekhouding van de Vaticaanse instellingen controleert.

Paus Franciscus stelde recent de apostolische nuntius Mgr. Mario Giordana tijdelijk aan als buitengewone commissaris voor de Fabbrica di San Pietro.

Die moet de eeuwenoude instelling reorganiseren en de aankoopprocedures aanpassen en transparanter maken om het risico op aanbestedingsfraude bij overheidsopdrachten terug te dringen.

De Fabbrica di San Pietro werd meer dan vijfhonderd jaar geleden speciaal opgericht voor het beheer van alle werken die nodig waren voor de bouw en de artistieke constructie van de Sint-Pietersbasiliek.

De dienst is vandaag nog steeds verantwoordelijk voor het beheer van het gebouw en de omliggende structuren. Momenteel wordt de reusachtige koepel van de basiliek gerestaureerd, een project dat nog vier jaar zal duren.

Deel van belangrijke Romeinse weg ontdekt in Nederlandse gemeente Cuijk

In Nederland werden tijdens rioleringswerken voor de nieuwe woonwijk Liefkeshoek in Katwijk (Cuijk) de restanten ontdekt van een belangrijke Romeinse weg. Het gaat om een stuk van de drukke route tussen het Belgische Tongeren die via Maastricht en Cuijk naar Nijmegen voerde.

De ontdekking was puur toeval en kwam als een verrassing. Bij eerder onderzoek was immers duidelijk geworden dat het hele gebied in het verleden regelmatig af te rekenen kreeg met overstromingen.

Daardoor werd altijd gedacht dat de oude Romeinse weg waarvan men wist dat die hier bestond, al lang was verdwenen. De baan blijkt echter zeer duurzaam aangelegd te zijn en is doorheen de eeuwen slechts gedeeltelijk weggespoeld.

De actuele rioleringswerkzaamheden zijn dwars door de antieke Romeinse weg gegaan, waardoor een flink stuk van de route al vernield was vooraleer iemand begreep waarmee men te maken had en de werkzaamheden tijdelijk werden stilgelegd. Toch is de vondst erg interessant. Meestal onderzoeken archeologen een site vooraleer de bouw plaatsvindt, nu zaten ze er plots letterlijk middenin. Dat komt veel minder vaak voor.

De opgetrommelde archeologen kregen slechts drie dagen tijd om onderzoek te doen naar de vondst. Toch slaagden de onderzoekers er dankzij de hulp van een aantal vrijwilligers tijdens die korte tijdspanne in om de route op een aanzienlijk gedeelte van het onderzochte terrein zichtbaar te maken. Het voorbije weekend verdween de Romeinse baan weer onder de grond. Hier worden binnenkort woningen gebouwd.

 Jan Kusters, één van de vrijwilligers, geeft de richting
van de Romeinse weg aan. (foto: Gemeente Cuijk).

Alles wat op wetenschappelijk vlak kan gebeuren is echter uitgevoerd. Er zijn monsters genomen, er werden foto’s gemaakt, de profielen van de weg werden vastgelegd, enz. De onderzoekers zijn al blij dat ze nu weten hoe en waar de oude Romeinse weg in de omgeving van Cuijk precies liep en hoe degelijk de route was aangelegd.

Archeologen vinden het tegenwoordig ook niet erg om vondsten opnieuw te begraven. Ze gaan er vanuit dat er binnen pakweg honderd jaar nog eens wordt gegraven. Met de nieuwe technieken die dan zullen bestaan kan op dat moment nog een keer naar de site worden gekeken en komt vermoedelijk nog veel meer informatie beschikbaar dan men vandaag kan achterhalen.

Het gedeelte van de oude Romeinse weg dat nu werd blootgelegd was oorspronkelijk 6 tot 7 m breed en bestaat uit grindpakketten die zeer compact op elkaar gestapeld zijn.

Ook werd de originele toplaag van de weg aangetroffen. Die lijkt heel erg op de toplaag van de in 2017 ontdekte kleinere gedeeltes van de Romeinse weg onder de Grotestraat in het centrum van Cuijk, waar toen de riolering volledig werd heraangelegd.

Bij die gelegenheid werden ook restanten van een Romeins beeld en brokstukken van muurschilderingen gevonden. Die maakten vermoedelijk deel uit van een klein thermencomplex.

Die ontdekking en de aanwezigheid van talrijke scherven afkomstig van luxueus aardewerk ingevoerd vanuit Zuid-Frankrijk en Italië, wijst erop dat Cuijk reeds in de eerste eeuw een welvarende en behoorlijk belangrijke Romeinse vestiging was.

Dat onder Cuijk een Romeinse weg lag, wisten de archeologen wel. Maar de ontdekking van drie jaar geleden maakte die voor het eerst een stukje zichtbaar. Ze vonden toen ook een parallelweg en enkele zijwegen. De omgeving van de Grotestraat was in de oudheid blijkbaar een behoorlijk druk kruispunt.

Tot dan beschikte de wetenschappers enkel over wat schaarse puzzelstukjes, het gevolg van enkele vondsten aan de randen van het huidige Cuijk. De rioleringswerken van 2017 maakten voor het eerst een soort archeologische dwarsdoorsnede van de gemeente.

Archeologen kennen nu grotendeels de veranderingen die Cuijk doorheen de hele Romeinse periode heeft gekend. Door de opeenvolgende ontdekkingen begrijpen de wetenschappers ook beter hoe de indeling van Cuijk er in de Romeinse tijd precies uitzag.

Toen al hoopten archeologen dat ze in de omgeving van Cuijk ooit een groter deel van de belangrijke Romeinse route van Tongeren naar Nijmegen zouden ontdekken en blootleggen. Door puur toeval is dat nu dus gebeurd. De actuele onderzoeksresultaten zullen later worden vergeleken met de eerdere bevindingen van drie jaar geleden.

Populaire ontmoetingsplaatsen in Rome tijdelijk gesloten wegens drukte en het niet naleven van de veiligheidsregels

Het voorbije weekend hebben politiepatrouilles in Rome meer dan vierduizend controles uitgevoerd in verschillende populaire uitgaansbuurten en op de belangrijkste pleinen en ontmoetingsplaatsen in de stad.

Ook in Rome nemen steeds meer mensen het de jongste paar weken niet meer zo nauw met de fysieke afstandsregels en de beschermingsmaatregelen die werden genomen tegen het coronavirus.

Bovendien kwamen op sommige plekken op bepaalde momenten teveel mensen samen, waarna de politie de betrokken zones tijdelijk tot verboden gebied verklaarde en de aanwezigen erop wees dat er hoge boetes staan op het negeren van de veiligheidsmaatregelen die de overheid heeft ingesteld.

Dat gebeurde onder meer op Piazza Trilussa en de Scalea del Tamburino in Trastevere, op Piazza Bologna en op de Largo degli Osci in de San Lorenzowijk. Er waren geen incidenten met jongeren of andere feestvierders.