Italiaanse schrijver en intellectueel Umberto Eco (84) overleden

De Italiaanse schrijver Umberto Eco, die wereldfaam verwierf met een aantal romans waaronder ‘In de naam van de roos’ en ‘De Slinger van Foucault’, en de maken van kunstboeken zoals ‘De geschiedenis van de schoonheid’ is gisteren omstreeks 21.30 u. overleden. Hij werd 84. De schrijver, die in Milaan woonde, leed al lang aan kanker. Met Eco verdwijnt één van de meest vooraanstaande intellectuelen van Italië. De in Alessandria (Piëmonte) geboren auteur gold als één van de belangrijkste nog levende schrijvers van Italië. Na een academische carriere ontpopte hij zich in de jaren tachtig als een buitengewoon succesvol schrijver en literatuurcriticus.

Umberto Eco zou binnenkort optreden als gastcurator van één van de tentoonstellingsprojecten rond Utopia, een toptentoonstelling die in Leuven wordt opgebouwd rond het boek Utopia van Thomas More dat op 16 december 1516 voor het eerst van de persen rolde in de drukkerij van Dirk Martens, op de hoek van de Naamsestraat en de Standonckstraat in Leuven. Centrale uitvalsbasis van het hele Utopiagebeuren is Museum M, met randexpo’s in ondermeer de universiteitsbibliotheek. Umberto Eco publiceerde in 2013 een boek over imaginaire landen en plaatsen. Hij zou in het najaar ook een lezing hebben gegeven in de Leuvense stadsschouwburg. De schrijver, die trouwde met een Duitse, beheerste veel talen. Hij onderwees aan verschillende universiteiten, vooral aan die van Bologna, waar hij tot oktober 2007 een leerstoel semiotiek bekleedde, alvorens op pensioen te gaan.

Zijn bekendste boek, ‘De naam van de roos’ uit 1980 was één van de wegbereiders van de postmoderne roman. Het boek leest als een spannend misdaadverhaal, maar is net zo goed een beschrijving van het kloosterleven en van de kerkgeschiedenis. De historische context speelde een belangrijke rol. Het boek werd een regelrechte bestseller, kreeg een vertaling in 43 talen en werd ook verfilmd door Jean-Jacques Annaud met Sean Connery in de hoofdrol als priester-detective William van Baskerville.

Umberto Eco en enkele andere grote namen uit de Italiaanse literatuur beslisten in november nog om hun prestigieuze uitgevershuis Bompiani te verlaten, dat recent was overgenomen door de groep Mondadori (eigendom van de familie Berlusconi). Ze sloten zich aan bij een nieuwe, onafhankelijke uitgeverij, La nave di Teseo (Het schip van Theseus, de mythische koning van Athene).

Umberto Eco zei dat hij zich pas laat toelegde op fictie omdat hij romans schrijven beschouwde als ‘een kinderspel’ dat hij niet serieus nam. Na de Naam van de roos, schreef hij De slinger van Foucault (1988), Het eiland van de vorige dag (1994) en De mysterieuze vlam van koningin Loana (2004). Zijn laatste roman, Het nulnummer, verscheen in 2014 en was een hedendaagse detective over de wereld van de pers. Eco is ook de auteur van tientallen essays over eclectische onderwerpen als de middeleeuwse esthetiek, de poëzie van Joyce, James Bond, de kunst van de vervalsing, de geschiedenis van de schoonheid, en die van de lelijkheid. Eco speelde ook klarinet en schreef regelmatig voor het magazine L’Espresso.

“De sociale netwerken hebben recht van spreken gegeven aan legioenen imbecielen die vroeger alleen maar hun zegje deden op café, na een glas wijn, en zo geen kwaad berokkenden aan de gemeenschap. Ze werden onmiddellijk het zwijgen opgelegd, terwijl ze vandaag evenveel recht van spreken hebben als een Nobelprijswinnaar. We worden onder de voet gelopen door imbecielen”, verklaarde hij recent nog in de krant Il Messagero.