De herontdekte charme. De kunstwerken van de oude Vlaamse kerk in het licht van de nieuwe restauraties. Dit is de (vertaalde) titel van een nieuw boek over de recente restauraties van een aantal kunstwerken in de koninklijke Belgische kerk van Sint-Juliaan-der-Vlamingen (San Giuliano dei Fiamminghi) in Rome.
Vele mensen hebben deze kleine maar mooie kerk aan de Via dei Sudario 40 in Rome de voorbije jaren (her)ontdekt en ook bezocht. Hugo Vanermen, die eind augustus vorig jaar afscheid nam als rector van San Giuliano, schreef samen met Alberto Bertuzzi het boek San Giuliano dei Fiamminghi. Il fascino ritrovato. Le opere d’arte dell’antica chiesa fiamminga alla luce dei nuovi restauri.
Het boek is enkel in het Italiaans verkrijgbaar. Er zijn nog geen plannen voor een vertaling in het Nederlands.
Nicolaas de apotheker, Winnoch de glazenmaker, Félicie de gravin,… Het zijn slechts enkele van de personages die de door de dikke muren van de kerk van Sint-Juliaan omsloten ruimtes bevolken.
Maar er is bijvoorbeeld ook de jonge Garolo, die net met koorts uit Afrika is teruggekeerd en hier op 23-jarige leeftijd halt hield. Wat van hem is overgebleven, naast zijn naam, is de helm die gegraveerd is op de grafsteen boven het familiewapen en de waarschuwing: O fallax hominus spes o fiducia vana rebus. Meer dan 400 jaar zijn verstreken sinds zijn laatste 26 september…
Dan is er die ene, waarschijnlijk een koopman, die de afbeelding van de Madonna met het slapende Kind liet schilderen en die omgeven was door witte wolken met gouden stralen die eruit sprongen, en die zijn naam niet wilde geven, misschien omdat als je geeft, je je linkerhand niet moet laten weten wat je rechterhand doet.
En onder de velen zijn er tenslotte de kunstenaars: Kessels en Guidi, de beeldhouwers, Helmbrecker en de Haese, de schilders, en anderen zoals bijvoorbeeld William Kent die het plafondgewelf van de kerk realiseerde. En niet te vergeten: de architecten en ambachtslieden.
Zij worden niet allemaal genoemd in dit boek, dat volgens Hugo Vanermen, die ook de historische introductie schreef, als het ware geen ‘voltooid’ boek is, maar een boek ‘in uitvoering’, omdat het vertelt over een restauratie die is begonnen, maar nog niet voltooid is.
Het gaat over een restauratie die enkele van de mooiste en belangrijkste kunstwerken in deze kerk heeft geraakt. Het wil over deze werken spreken, niet alleen vertellen waarom en hoe ze behouden moeten worden, maar ook waarom, hoe ze gemaakt zijn, wat ze ons zeggen en hoe ze tot ons spreken, verklaart Alberto Bertuzzi.
Deze restauratie werd de voorbije jaren dan ook krachtig gesteund door Hugo Vanermen, de vorige rector van de kerk en van de Stichting San Giuliano, die een project heeft opgezet dat het onderhoud van de werken in de komende jaren zal garanderen.
Daarom is dit werk ook gemaakt met de bedoeling een getuigenis te zijn van de wens om een erfgoed, zoals de kerk van San Giuliano dei Fiamminghi, te behouden, dat anders onvermijdelijk zou verdwijnen, met de historische en artistieke entiteiten die het vertegenwoordigt, met zijn ziel en zijn zielenroerselen, aldus Hugo Vanermen.
Alberto Bertuzzi studeerde kunstgeschiedenis bij Giulio Carlo Argan. In 1981 won hij de eerste prijs in de Nationale Wedstrijd van de Accademia di San Luca met een studie over renaissanceportretten. Van 1981 tot 1984 werkte hij als kunsthistoricus samen met Oreste Ferrari aan het Istituto del Catalogo e Documentazione dei Beni Artistici.
Sinds 1993 werkt Bertuzzi voor een aantal prestigieuze particuliere collecties, waar hij inventarissen, catalogi en schattingen samenstelde en toezicht hield op de restauratie van belangrijke antieke werken.
In 2002 gaf hij, in samenwerking met de Sovrintendenza ai Beni Artistici ed Archeologici del Lazio, leiding aan de milieusanering en restauratie van de fresco’s in de kerk van San Liberato (elfde eeuw) in Bracciano. In 2008 leidde hij de restauratie en schikking van de Triptiek van Santa Emerenziana, in Rome.
Daarnaast was hij voortdurend intens aan het werk als schilder en beeldhouwer. Tot zijn vele schilderijen behoren onder meer een portret van Gianni Agnelli (Museo Storico della Fiat in Turijn) en twee portretten van paus Johannes Paulus II (voorheen in de Centrale Hall van het IOR).
Tot zijn beeldhouwwerken behoren het monumentale bronzen beeld voor de Saint Stanislaus School in Bay Saint-Louis, Mississippi, en de bronzen kopie van het standbeeld van Sint-Juliaan-der-Vlamingen, op de gevel van de gelijknamige kerk in Rome.
Hugo Vanermen (hieronder samen met Alberto Bertuzzi (l.) op de foto) studeerde Spirituele Theologie aan het Instituut voor Spiritualiteit van de Pauselijke Gregoriaanse Universiteit en is priester sinds 1981.
Hij volgde de Schola Vaticana de re paleographica diplomatica archivistica, apud Archivium Secretum Vaticanum en was archivaris-generaal van de Missionarissen van het Heilig Hart van 1991 tot 1997. Vanaf dat jaar tot 2021 was hij rector en archivaris van de Koninklijke Belgische Kerk en Stichting San Giuliano dei Fiamminghi in Rome.
In dezelfde periode bekleedde hij tevens de functie van wettelijk vertegenwoordiger van de Lambert Foundation Darchis Roma / Luik en die van lid van de Raad van Bestuur van de Erzbruderschaft zur Schmerzhaften Mutter Gottes beim Camposanto der Deutschen und Flamen (Campo Santo dei Teutonici e dei Fiamminghi) in het Vaticaan.
Momenteel is hij parochievicaris van Santa Maria del Popolo in Guidonia Montecelio (Villaba), in het bisdom Tivoli.
San Giuliano dei Fiamminghi. Il fascino ritrovato
Le opere d’arte dell’antica chiesa fiamminga alla luce dei nuovi restauri
Auteur: Alberto Bertuzzi en Hugo Vanermen
Inleiding door Hugo Vanermen
Uitgever: Gangemi Editore
Aantal pagina’s: 128
Aantal illustraties: 129
Formaat: 21 x 29,7 cm
ISBN: 9788849241549
Prijs: 28 euro
Het boek is verkrijgbaar in de meeste Italiaanse (online) boekhandels.
Zowel Feltrinelli als Mondadori geven momenteel een 5 procent korting op de prijs.
S.P.Q.R. - Romenieuws 
Geef een reactie