De oorlogstoestanden in Oekraïne en de massale hulpacties voor de getroffen bevolking die hier en daar op gang komen, krijgen in Rome concreet gestalte door de aanwezigheid van de Santa Sofia. Deze kerk is één van de drie nationale kerken van Oekraïne in Rome.
De kerk behoort tot het niet zo heel grote aantal moderne kerken in de Romeinse buitenwijken die de moeite waard zijn om te bezoeken. De mozaïeken zijn modern, maar spectaculair.
De Santa Sofia in Rome (Собор святої Софії в Римі, jawel, voor één keer schrijven we dat ook in het Oekraïens!) bevindt zich aan de Via di Boccea 478 in het westen van de stad. Daaraan heeft ze haar officiële naam te danken, Santa Sofia a Via Boccea, hoewel die bijna nooit wordt gebruikt. Romeinen hebben het gewoon over de Santa Sofia.
De kerk en het bijhorende centrum, de Associazione Religiosa Santa Sofia per i cattolici Ucraini, is momenteel zowat het hoofdkwartier voor het verzamelen van hulpgoederen en het plannen van acties voor Oekraïne.
De kerk behoort tot de Oekraïense Byzantijnse ritustak van de katholieke kerk. Zelfs katholieken realiseren zich vaak niet dat de katholieke kerk negen verschillende oosterse riten heeft die allemaal dezelfde status hebben als de Latijnse ritus. De Byzantijnse ritus is er één van.
Er zijn nog twee andere Oekraïense nationale kerken in Rome. De San Giosafat al Gianicolo vind je aan de Passeggiata del Gianicolo 7 op de Janiculumheuvel en behoort tot het Oekraïense pauselijke college (Pontificio Collegio di San Giosafat Ucraino).
De Santi Sergio e Bacco degli Ucraini bevindt zich in het hart van de stad, aan Piazza della Madonna dei Monti 3. Dit is de Oekraïense parochiekerk in de stad.
De kerk van Santa Sofia is in de eerste plaats een ontmoetingsplaats en een religieus en cultureel centrum voor Oekraïense expats in Rome. Canoniek gezien is de kerk afhankelijk van de nabijgelegen Romaanse parochiekerk Santa Maria della Presentazione.
Dit komt omdat de oosterse kerken persoonlijke jurisdicties hebben over hun expat-gelovigen in Rome, maar geen territoriale jurisdicties van welke aard dan ook.
Slavische katholieken met een Byzantijnse ritus zijn al heel lang in Rome. In 1641 liet paus Urbanus VIII de oude kerk van de Santi Sergio e Bacco renoveren en schonk het complex vervolgens aan de monniken die naast de kerk een college bouwden.
De Santa Sofia is een vrij jonge kerk, ze werd gebouwd in de periode 1967-1968 in opdracht van kardinaal Slipyj, omdat de Santi Sergio e Bacco erg klein is en bovendien moderne faciliteiten voor sociale en culturele evenementen mist.
In 2012 werd voor de Santa Sofia een restauratieprogramma gestart, zodat ze vandaag weer bijna als nieuw oogt. Naast het verfraaien van de kerk werden ook de aanwezige sociale en culturele voorzieningen vergroot.
Nadat de Santa Sofia gebouwd was, werden een deel van de relieken van paus Clemens I (88-97) vanuit de San Clemente overgebracht naar de nieuwe kerk.
Clemens was afkomstig van Chersonesos, een klein schiereiland op de zuidpunt van de Krim in het huidige Oekraïne nabij Sebastopol. De relieken van Clemens zouden in 867 door de Slavische apostelen Cyrillus en Methodius vanuit de Krim naar Rome zijn gebracht.
In 1985 maakte paus Johannes Paulus II de kerk titulair. De eerste titelkardinaal was Myroslav Ivan Lubachivsky, die in 2000 stierf. De volgende titularis was kardinaal Lubomyr Husar die in 2017 overleed. Momenteel is er geen titelvoerende kardinaal voor de Santa Sofia.
De kerk staat bekend om het feit dat het interieur volledig is bedekt met mozaïeken, waarvan de gouden achtergrond de boventoon voert op de muren van het schip. Het schipgewelf is donkerblauw. Daarop staan mozaïekafbeeldingen van de Transfiguratie, geflankeerd door de kruisiging en Christus die mensen uit de hel redt.
Boven het middenschip bevindt zich een groot halfrond betonnen tongewelf. Aan elke kant is er een arcade van drie eenvoudige bogen. In de hoeken aan weerszijden van het schip bevinden zich de biechtstoelen en de trappen naar de galerijen boven de ingang en de zijbeuken.
De zijbeukgalerijen worden aan weerszijden overdekt door twee lagere en smallere halfronde gewelven in de lengterichting. Deze gewelven bepalen het uiterlijk van de buitenkant, die erg traditioneel is. Sinds de restauratie in 2012 is alles in het wit uitgevoerd.
De vier identieke hoektorens staan op lage kokersokkels. Elke toren is achthoekig, met smalle ronde zijkanten die een golvende rand geven aan de rand van de koepel. Deze laatste is halfrond en uitgevoerd met lood. De koepel staat op een grote, lage kokersokkel. In 2012 werden de hoofdkoepel en de torenkoepels verguld, wat een spectaculair effect geeft.
De beeldengroep buiten de ingang (foto hieronder) toont de drie engelen die Abraham als gasten ontving voordat Sodom en Gomorra werden vernietigd. Ze zijn een oud symbool van de Drie-eenheid.
De eindmuur van het linkeruiteinde van het transept wordt gedomineerd door een mozaïekafbeelding van de Bergrede. Daaronder en op de zijmuren, bevinden zich een reeks heiligen: Thomas van Aquino, Athanasius, Cyrillus van Alexandrië, Thaumaturgus, Clemens van Alexandrië en Johannes Chrysostomus.
Naast de galerijboog aan de linkerkant is prins Vladimir II Monomakh van Kiev afgebeeld, en rechts prins Yaroslav de Wijze, de oprichter van de Sancta Sophia-kathedraal in Kiev. Bovenaan zien we een paar engelen die een tablet vasthouden met de tekst in het Oekraïens ‘Het begin van wijsheid is de vrees voor God’.
Het rechteruiteinde van het transept komt overeen met het linkeruiteinde. De eindmuur heeft een spectaculaire afbeelding van het Genesis-verhaal. Er zijn veel dieren te zien, evenals Adam en Eva met de slang. Ook hier vinden we afbeeldingen van heiligen: Basilius de Grote, Gregory Nazianzen, Gregorius van Nyssa, Johannes Damascenus, Maximus de Belijder en Augustinus.
De Santa Sofia is vrij vlot bereikbaar met het openbaar vervoer. De metrolijn A brengt je naar het station Battistini, de westelijke eindhalte van deze metrolijn.
Van daaruit is het nog ongeveer anderhalve kilometer wandelen tot aan de Santa Sofia, weliswaar langs een drukke baan. Je kan aan het metrostation ook bus 146 nemen en enkele minuten later afstappen aan de halte Boccea / Torrevecchia, dat is vlak vóór de kerk.
Amper 350 m van de Santa Sofia, aan de Via di Torrevecchia 1104, bevindt zich nog een andere moderne kerk die een bezoek zeker waard is, namelijk de Santa Maria della Presentazione.
Dit pareltje van moderne architectuur is een fascinerend staaltje bouwkunst. Deze kerk is nog een heel stuk jonger dan de Santa Sofia. Ze werd gebouwd in de periode 1999-2001, naar een ontwerp van Roberto en Glauco Gresleri uit Bologna.
Santa Sofia a Via Boccea
Via di Boccea 478
Dagelijks open van 7 tot 20 uur
Zaterdag en zondag van 7.30 tot 20 uur
Maandag gesloten
Tel. +39 06 624 02 03
S.P.Q.R. - Romenieuws 
Plaats een reactie