De gerechtelijke veiling van het Casino dell’Aurora aan de Via Lombardia 46 in Rome is voor de vijfde keer mislukt. De historische villa bevat de enige plafondschildering die Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610) ooit maakte en is door de Italiaanse staat beschermd als cultureel erfgoed.
De verkoop is daarom zowel omstreden als uniek. De oorspronkelijke vraagprijs in november 2021 bedroeg 471 miljoen euro. Niemand wilde toen dat bedrag betalen.
Het voorbije jaar is de vraagprijs geleidelijk verlaagd, tot 376 miljoen euro in april, 301 miljoen euro in juni en 241 miljoen euro in oktober.
Op de jongste veiling werd het openingsbod op ‘slechts’ 141 miljoen euro gezet, een bedrag dat dus ver verwijderd is van de oorspronkelijke vraagprijs een jaar geleden. Maar nog steeds hapt geen enkele koper toe.
Elk van de vijf veilingen mislukte, ondanks de geruchten dat Microsoft-oprichter Bill Gates of de sultan van Brunei in de verleiding zouden kunnen komen om het eigendom te kopen dat wordt beschermd door de Italiaanse wetgeving inzake cultureel erfgoed.
De rechtbank bepaalde ook dat degene die het unieke eigendom koopt, naar schatting nog eens 11 miljoen euro aan restauratiekosten moet uitgeven. De Italiaanse staat krijgt na een verkoopovereenkomst met een particuliere koper ook zestig dagen de tijd om zijn voorkooprecht uit te oefenen.
De gerechtelijke verkoop van het unieke gebouw is het resultaat van een bittere erfenisstrijd na de dood in 2018 van prins Nicolò Boncompagni Ludovisi, wiens familie de site in de buurt van de Via Veneto al 400 jaar in bezit heeft.
Het geschil gaat tussen de drie zonen van de prins uit zijn eerste huwelijk en zijn derde vrouw, de in Amerika geboren prinses Rita Jenrette Boncompagni Ludovisi (73) die samen met haar overleden echtgenoot de voorbije twintig jaar het pand van 2.800 m² heeft gerenoveerd en die nog steeds in de villa woont.
De zonen van de prins betwisten het testament van hun vader, dat de prinses het recht geeft om gedurende de rest van haar leven in Villa Aurora te wonen en dat bij een verkoop de opbrengst tussen haar en haar stiefzonen zou worden verdeeld.
Nadat de twee partijen er niet in slaagden overeenstemming te bereiken, besliste de rechtbank vorig jaar dat de villa met elf slaapkamers via een veiling te koop zou worden aangeboden.
Dat veroorzaakte heel wat opschudding, omdat het om Italiaans erfgoed gaat. Naast de plafondschildering van Caravaggio van een allegorische scène met Jupiter, Neptunus en Pluto, bevat de villa onder meer ook fraaie fresco’s van de barokke kunstenaar Guercino (1591-1666, echte naam Giovanni Francesco Barbieri) en een standbeeld dat wordt toegeschreven aan Michelangelo.
De villa ontleent trouwens zijn naam aan de plafondschildering in de centrale kamer die in 1621 werd gemaakt door Guercino en die de godin Aurora op haar strijdwagen afbeeldt.
Naast de Aurora behoren de schilderingen van de elementen en het universum en de sterrenbeelden tot de absolute hoogtepunten van de villa. Deze kunstwerken dateren uit 1597 en worden dus toegeschreven aan Caravaggio. In een andere zaal bevinden zich ook enkele landschappen van de in Antwerpen geboren kunstenaar Paul Bril (1554-1626).
Maar de blikvanger in het pand is natuurlijk de schildering van Caravaggio. De kunstenaar kreeg van kardinaal Francesco Maria Del Monte, een gulle beschermheer van de kunsten, de opdracht om de 2,75 m brede Jupiter, Neptunus en Pluto op het plafond te schilderen.
Caravaggio zou hier gewerkt hebben tussen november 1596 en september 1597. In de loop der eeuwen bedekten dikke lagen roet de schildering en raakte het kunstwerk zelfs in de vergetelheid. Pas bij een restauratie in 1990 werd de plafondschildering toevallig herontdekt.
Omdat het kunstwerk is uitgevoerd in olieverf in plaats van pigmenten op waterbasis op vers gips, is deze Caravaggio geen fresco, zoals soms weleens wordt verteld, maar een plafondschildering.
Het kunstwerk beeldt de drie titulaire goden af, elk geïdentificeerd door hun respectieve dieren. We zien Jupiter, vergezeld door een adelaar en staat voor zwavel en lucht; Neptunus, met een hippocampus, staat voor kwik en water en Pluto ten slotte, met de driekoppige hond Cerberus, staat voor zout en aarde.
De mythologische figuren bevinden zich in een allegorische scène die verband houdt met de interesse van de kardinaal in alchemie. Jupiter wordt afgebeeld terwijl hij zich uitstrekt om de hemelbol waarin de zon rond de aarde draait, te bewegen.
Een aantal jaren later zou Galileo Galilei (1564-1642) ontdekken dat het andersom was, en dat het de aarde is die rond de zon cirkelt. Zoals bekend kon de Kerk destijds niet lachen met de bewering van de astronoom dat de aarde niet het middelpunt van het universum was.
De drie figuren, naakte mannen, zijn allemaal zelfportretten van Caravaggio. De schilder beeldt zichzelf af als de drie oppergoden van de kosmos.
Deze goden zijn niet willekeurig gekozen. De drie voormelde elementen die ze symboliseren, water, aarde en lucht, komen overeen met de drie stadia van de alchemie: vast, vloeibaar en vluchtig. Het is met deze drie elementen dat de kardinaal in dit kabinet probeerde het vierde element te bekomen: vuur.
We zien dus drie keer een zelfportret van de naakte Caravaggio maar dan van onder naar boven gezien, een op zijn minst opmerkelijk perspectief. Men veronderstelt dat hij bij het schilderen een spiegel gebruikte om het perspectief weer te geven, de spiegel zou op de stelling gestaan hebben en de schilder rechtop of gehurkt boven de spiegel.
Caravaggio wilde hiermee ongetwijfeld bewijzen dat hij ook de allernobelste kunst beheerste, namelijk die van het perspectief. Het effect van het verkort perspectief in deze kleine ruimte, die niet meer is dan een doorgang tussen twee kamers, is indrukwekkend.
De drie goden worden telkens afgebeeld met een dier: Jupiter met een arend, Neptunus met een fabeldier, een paard met vinnen in plaats van met poten (de mythologische hippocampus) en Pluto met de driekoppige hond Cerberus. Ook deze hond zou geschilderd zijn naar een levend model, namelijk Cornacchia, de zwarte poedel van Caravaggio.
De villa is gebouwd in 1570 en al sinds 1621 eigendom van de adellijke familie Ludovisi, die onder haar nakomelingen onder meer de pausen Gregorius XIII (die de Gregoriaanse kalender introduceerde) en Gregorius XV mag rekenen.
Het zes verdiepingen tellende gebouw, uitgebreid in 1858, werd oorspronkelijk gebruikt als jachthuis van de familie. Het pand maakte ooit deel uit van Villa Ludovisi, een buitenverblijf van 30 hectare, opgericht door kardinaal Del Monte. Het Casino dell’Aurora wordt soms ook Casino Boncompagni Ludovisi of Villa Ludovisi geheten.
Aan het einde van de negentiende eeuw verkocht de familie Ludovisi het grootste deel van het landgoed tijdens de bouwhausse in Rome, wat leidde tot de oprichting van de chique wijk Ludovisi.
De villa bevindt zich in wat ooit deel uitmaakte van de Horti Sallustiani, een groots Romeins landgoed met aangelegde tuinen, op land dat oorspronkelijk eigendom was van Julius Caesar.
Recent onderzoek in opdracht van prinses Rita en haar overleden echtgenoot suggereert dat de grond waarop de villa is gebouwd uitzonderlijk rijk is aan archeologische schatten uit de Romeinse tijd.
De prinses kreeg intussen van de rechtbank een uitzettingsbevel om de villa binnen de twee maanden te verlaten. Het ontruimingsbevel komt er nadat een muur het terrein is ingestort, waardoor een aangrenzende straat moest worden afgesloten.
Volgens de rechtbank hield de prinses ook ongeautoriseerde betalende rondleidingen in de villa met het argument dat de bezoeken bedoeld waren om geld in te zamelen voor het onderhoud van het pand. De rechtbank vermoedt dat de prinses het geld in eigen zak stak. De prinses gaat in beroep tegen de uitspraak. Wordt dus ongetwijfeld vervolgd.
S.P.Q.R. - Romenieuws 
Geef een reactie