We hebben het al eerder gehad over het snelle tempo waarmee talrijke fijne ambachtelijke winkels of historische cafés in Rome uit het straatbeeld verdwijnen.
De voorbije dertig jaar zijn ruim vierduizend dergelijke handelszaken verdwenen. Vandaag blijven er nog een kleine duizend over. Degene die er nog zijn hebben het bijzonder moeilijk.
De covidcrisis heeft er flink ingehakt en ook de actuele economische problemen en de hoge energieprijzen maken de situatie niet beter. De meeste winkels kampen ook met hoge huurprijzen of vinden geen opvolger.
Ook in Trastevere is nu alweer een iconische winkel verdwenen. In de Via del Moro, vlakbij Piazza Trilussa, vond je tot voor kort Polvere di Tempo, een prachtige winkel waar ambachtelijk gemaakte zandlopers, wereldbollen, zonnnewijzers, kompassen en landkaarten worden verkocht.
Adrian Rodriguez houdt samen met zijn vrouw de zaak al 34 jaar draaiende. Vorige maand is hij ermee gestopt. Tenminste, de fysieke winkel is dicht, maar blijft voorlopig nog wel online, als webwinkel, beschikbaar.
Maar voor het kleine artisanale atelier ‘Polvere di Tempo’, poeder van de tijd, is de tijd dus voorbij. In deze schilderachtige en intrigerende winkel, met een interieur dat doet denken aan de cabine van een oud zeilschip, keerde je inderdaad terug in de tijd.
Je had hier vaak de indruk in een parallelle wereld terecht te komen. Toeristen die hier toevallig eens binnenstapten, keken meestal vol verbazing rond.
De zaak is gespecialiseerd in instrumenten die te maken hebben met tijd en meten. Met apparaten die de tijd bijhouden bedoelt uitbater Adrian Rodriguez geen klokken of horloges. Daar houdt hij zich niet mee bezig.
Wel biedt Polvere di Tempo een fraai assortiment zandlopers, allerlei (replica’s van) wetenschappelijke instrumenten, oude meetapparatuur en curiosa zoals kaarsen die de tijd voorrekenen, thermometers, wereldbollen, kompassen, zonnewijzers, in leer gebonden reisverslagen, middeleeuwse kandelaars, materiaal om je brieven te verzegelen, enz. Speelgoed en hebbedingen voor volwassenen zeg maar.
Heel leuk is het assortiment juwelen en andere accessoires waarbij de maker zich liet inspireren door architecturale plannen van Romeinse gebouwen en landschappen uit Rome. Een bijzonder cadeautje.
Alles is handgemaakt of gerestaureerd door de eigenaar, Adrian Rodriguez. De zaakvoerder is eigenlijk een architect van opleiding die zich omwille van zijn liefde voor zonnewijzers en zandlopers omschoolde tot ambachtsman en van de restauratie en verkoop van deze instrumenten uiteindelijk zijn beroep maakte.
Rome vormt al eeuwenlang het decor van ambachtelijke en traditionele winkels. In het historische centrum dragen straten zoals de Via dei Sediaroli of de Via dei Cestari zelfs de namen van die oude ambachten.
Bij de telling die het statistiekenbureau Istat in 1991 organiseerde, werden nog ongeveer 5.000 ambachtelijke winkels in het centrum van Rome geteld. Nergens ter wereld vond je op een oppervlakte van een vierkante kilometer zoveel ambachtelijke activiteiten.
Het maakte de stad uniek. Bij een nieuwe telling tien jaar later, in 2001, waren er nog maar 2.000 over. Vandaag, nog eens ruim twintig jaar later, is dat aantal nogmaals gehalveerd en zijn er minder dan duizend traditionele ambachtszaken overgebleven. Het gaat dus pijlsnel achteruit.
De hoge huurprijzen, met pieken die voor een winkel in het centrum en in de duurste straten gemakkelijk 25.000 euro per maand of meer kunnen bereiken, hebben ertoe geleid dat talrijke originele winkels en ambachtelijke goudsmeden, lederbewerkers, hoedenmakers, handschoenenmakers, naaiers van overhemden, kostuumontwerpers, lijstenmakers, mandenvlechters, … op zoek zijn gegaan naar een andere werkplaats, kozen voor een online winkel of er helemaal mee stopten.
Sommige winkeliers houden er ook gewoon mee op omdat ze te oud worden. Opvolgers om een dergelijke zaak over te nemen zijn er meestal niet.
Het winkeltje of de werkplaats dat door de ambachtelijke werkers wordt verlaten, staat meestal niet lang leeg. Doorgaans wordt de vrijgekomen ruimte snel ingepalmd door een trendy koffiebar of, erger, de zoveelste inspiratieloze en banale souvenirwinkel waarvan je er in iedere straat in het centro storico wel een paar aantreft.
Het historische centrum werd de voorbije jaren vooral ingenomen door internationale ketens en grote merken. De voorbije jaren betaalde Rome daarmee de prijs van de globalisering, een effect dat nog werd versterkt door het massatoerisme.
Dat laatste was door de covidpandemie weliswaar even stilgevallen, maar de viruscrisis heeft ironisch genoeg het slagveld ook groter gemaakt. Vandaag zijn het vooral de kleine winkels die in een angstwekkend snel tempo verdwijnen.
Ketenwinkels houden er ook wel eens mee op, maar bij hen gaat het eerder om een pauze. Om kosten te besparen verdwijnen ze een tijdlang uit het straatbeeld, maar zodra de economische omstandigheden opnieuw gunstiger zijn, keren ze weer terug. Kleine winkeliers hebben die luxe niet.
Lokale politici werden door handelaarsverenigingen en buurtcomités al meermaals opgeroepen om dringend actie te ondernemen en de originele winkels van in de Romeinse straten te redden. Buurtbewoners protesteren regelmatig tegen de oprukkende verschraling van het winkelaanbod. Maar dat zorgt tot nu toe niet voor een merkbare verbetering.
Polvere di Tempo
Via del Moro 57, Trastevere, Rome
Tel. 06 588 07 04
www.polvereditempo.com
GESLOTEN in februari, enkel nog online
Foto’s: Polvere di Tempo
S.P.Q.R. - Romenieuws 
Geef een reactie