In Rome zijn op dit moment ongeveer 200 van de ongeveer 1.200 hotels in de stadskern open. De kamerbezetting is ondermaats. Gemiddeld zijn slechs één tot twee kamers in gebruik, uiteraard een veel te lage bezettingsgraad om rendabel te zijn. Ongeveer 150.000 personeelsleden van hotels en aanverwante diensten zitten werkloos thuis.
Als alle vaste (onderhouds)kosten en de huurprijs van het pand blijven lopen zonder dat er maandenlang een euro binnenkomt, is het voor iedereen duidelijk dat dit niet al te lang meer kan duren. Als de situatie niet snel verandert, riskeert de helft van de hotels in Rome de komende maanden voorgoed te moeten sluiten, zeggen verschillende beroepsverenigingen.
Vooral de luxehotels hebben het erg zwaar door de afwezigheid van rijke toeristen uit werelddelen zoals de Verenigde Staten, Zuid-Amerika, Azië, de Arabische landen en Rusland. Het maandelijkse effectieve verlies in de hele hotelsector van Rome wordt geraamd op honderd miljoen euro.
De reissector in zijn geheel trok zoals bekend al meermaals aan de alarmbel. Alle luchtvaartmaatschappijen proberen hun toestellen met een zo groot mogelijke bezetting te laten vliegen, maar dat lukt lang niet altijd.
TUI, de grootste Europese touroperator, zag zijn omzet in het eerste kwartaal van dit jaar kelderen met liefst 98 procent. TUI incasseerde daardoor netto 1,42 miljard euro verlies, tegenover een winst van 23 miljoen euro een jaar eerder.
Op korte termijn dient zich weinig beterschap aan. De zomerboekingen liggen 81 procent onder het peil van vorig jaar, bij gemiddeld 10 procent lagere prijzen. Voor de komende winter heeft TUI de capaciteit reeds met 40 procent verminderd, grosso modo in lijn met de boekingen. De capaciteit voor de zomer van 2021 is tot nader order met een vijfde verminderd.
Pas in 2023 verwacht de toeristische sector weer op het niveau van 2019 te zitten en dat zal dan vermoedelijk alleen maar gebeuren als er een werkend vaccin tegen het virus beschikbaar zal zijn.
Sommige hoteluitbaters in Rome hopen dat het toerisme in het najaar toch weer wat zal aantrekken, al ziet het er niet naar uit dat dit gaat gebeuren. De meeste hoteliers zien de toekomst zeer somber in. September en oktober zijn traditioneel drukke maanden in Rome. Maar vooralsnog wordt er bijzonder weinig geboekt voor de komende weken.
Nochtans probeert de sector er alles aan te doen om potentiële klanten en toeristen een veilig gevoel te geven. Zo werd recent samen met Turismo Roma het label ‘Safe Rome Tourism’ in het leven geroepen.
Hotels met dat certificaat garanderen dat alle veiligheidsregels en hygiënische maatregelen in hun zaak nauwgezet worden opgevolgd. Ze volgen ook bepaalde protocollen voor het ontsmetten van de kamers en andere faciliteiten.
Sommige hotels in Rome hebben hun tarieven met de helft verlaagd in hun onderlinge strijd om toch enkele schaarse toeristen te kunnen verleiden. Het zijn begrijpelijke maar wanhopige pogingen van een sector die voelt dat het einde niet meer veraf is en die een half jaar geleden nog tot de economische sterkhouders van Rome behoorde.
Volgens Giuseppe Roscioli van hotelfederatie Federalberghi Roma is de sector uitgeput. Het water staat bij velen aan de lippen. Het mag niet meer te lang duren of het stedelijke hotelweefsel raakt de komende maanden systematisch vernietigd.
In juli en augustus was er een zeer kleine heropleving van wat toerisme, maar omdat er nergens beurzen of seminaries zijn, is ook het zakentoerisme volledig verdwenen. Dergelijke evenementen zijn voorlopig evenmin gepland, waardoor ook deze belangrijke bron van inkomsten is opgedroogd.
De zeldzame gewone toeristen zijn uitsluitend Europeanen en voornamelijk afkomstig uit Frankrijk, Spanje, Engeland en Italië zelf. Al kiezen de meeste Italianen wegens de augustushitte voor een vakantie op het platteland of aan zee in plaats van in Rome of in een andere kunststad te logeren.
Zo kon je in het Condotti Palace, een fraai viersterrenhotel aan de Via della Croce in de buurt van de Spaanse Trappen, in de normaal drukke periode rond de feestdag Ferragosto, een tweepersoonskamer boeken voor slechts 67 euro. Die prijs is ongezien voor een dergelijk hotel.
Ook het viersterrenhotel Milton nabij de Basilica di San Giovanni in Laterano bood in dezelfde periode voor dezelfde prijs een tweepersoonskamer aan en hun collega’s van Hotel della Conciliazione, eveneens een viersterrenhotel aan de Via di Borgo Pio bij de Sint-Pietersbasiliek, hadden de prijs voor een overnachting afgerond op 65 euro. Dat is minder dan de helft van de prijs die vorig jaar omstreeks deze tijd werd gevraagd.
Ook net buiten de stadskern zijn nog vele hotels dicht. Bij degenen die open zijn worden eveneens flinke promoties gegeven. Het prestigieuze Atlante Star Hotel aan de Via Giovanni Vitelleschi in de Pratiwijk, een luxehotel met zeventig kamers, twaalf gewone suites en twee koninklijke suites en een panoramisch terras kan je nu al een kamer boeken vanaf 99 euro per nacht.
Het moderne NH Collection Roma Centro, dat deel uitmaakt van een keten met verschillende luxueuze hotels in Rome, aan de Via dei Gracchi, die parallel loopt met de Via Cola di Rienzo, zit momenteel in dezelfde prijsklasse, samen met vermoedelijk nog tientallen anderen.
Hotels hebben duidelijk prijsafspraken gemaakt, kwestie van de concurrentie niet op de splits te drijven en de zaken helemaal te laten ontsporen.
Francesco Gatti, voorzitter van de hoteliersvereniging Assohotel Roma (Associazione Nazionale Imprenditori d’Albergo Confesercenti) zegt dat de hotels die ervoor gekozen hebben om na de lockdown te heropenen dat enkel hebben gedaan om ‘op de markt te blijven’, ook al werken ze met verlies.
Het is een poging om aanwezig te blijven in het straatbeeld. De meesten hebben zich bij de actuele toestand neergelegd. Een heleboel uitbaters maakten al bekend dat ze alvast ook in september en oktober gesloten zullen blijven.
Ze beseffen dat het lopende jaar verloren is en hebben nu hun hoop gevestigd op volgend voorjaar. Er wordt op gerekend dat vanaf maart het toerisme in Rome stilaan weer wat op gang komt, al is er wat dit betreft geen enkele zekerheid.
De hoteluitbaters hebben nog andere ergernissen. Ondanks de moeilijkheden waarmee hoteleigenaars worden geconfronteerd en de pogingen van Italië om toeristen aan te trekken, worden bezoekers van Rome nog steeds geconfronteerd met een toeristenbelasting bovenop hun hotelrekening. De hoogste van Italië, zegt Gatti boos.
Een paar dat logeert in een tweepersoonskamer in een viersterrenhotel is daardoor 12 euro per dag kwijt. In Parijs is dat maar 5,40 euro en in Barcelona slechts 2,50 euro.
De hotelvereniging heeft de stad Rome een brief geschreven met de vraag om de toeristenbelasting minstens tot 2021 tijdelijk af te schaffen, maar vanuit het stadhuis kwam tot dusver geen enkele reactie op die vraag.
Gatti heeft zelf drie prestigieuze viersterrenhotels en weet dus waarover hij spreekt. Hij is de uitbater van The Code Hotel aan de Via Sistina, het Smart Hotel aan Piazza Indipendenza en The Building Hotel aan Via Montebello, in Castro Pretorio. Alleen het laatste hotel is momenteel in bedrijf.
Om klanten aan te trekken heb ik de prijs van de tweepersoonskamers verlaagd van 170 naar 95 euro, maar daarmee kunnen we niet eens de onkosten vergoeden, ook omdat wij hoteliers huur, belastingen en btw blijven betalen.
Om enig idee te geven van de kosten van een uitbating: een hotel met pakweg 100 kamers betaalt alleen al ongeveer 60.000 euro per jaar afvalstoffenbelasting, de zogenaamde TaRi of Tassa Rifiuti, vertelt Francesco.
Een ander opmerkelijk fenomeen is dat in Rome nu ook kamers worden aangeboden per uur of enkel voor de middagperiode. Daarmee wordt direct ingespeeld op liefdeskoppeltjes die op zoek zijn naar een tijdelijk nestje.
Het zijn lang niet alleen de kleinere hotels die zo hun inkomsten op peil proberen te houden, ook tophotels doen eraan mee. Zo kan je in de Via Veneto tijdens de middaguren terecht in een vijfsterrenhotel voor minder dan 100 euro. Een paar uurtjes doorbrengen in een viersterrenhotel lukt elders in Rome al voor 60 euro.
Het mag duidelijk zijn: Rome mist de miljoenen toeristen die de handel en horeca in Rome zuurstof geven. Zolang Rome de toestroom van toeristen uit de Verenigde Staten, Zuid-Amerika, de Arabische landen, Azië en Rusland moet missen zal die toestand niet snel ten goede veranderen.
Uit die landen komen immers de grote groepen toeristen die in normale omstandigheden de hotels en restaurants vlotjes vullen en tussendoor nog wat winkels leegkopen. Ook de meeste echt rijke toeristen, die gewoon zijn om in absolute luxe te logeren en bij de hotels en in winkels vaak zorgen voor flink wat extra omzet, komen uit die streken.
Het relatief beperkte aantal vluchten uit de Europese lidstaten brengen wel wat reizigers naar de Eeuwige Stad, maar die aantallen leggen op economisch vlak veel te weinig gewicht in de schaal om het verschil te maken. Al helpen natuurlijk alle beetjes.
Een bezoek aan de luchthaven Leonardo da Vinci in Fiumicino, de grootste van Rome, maakt alles duidelijk: we zijn in volle zomerseizoen en de terminal oogt vrijwel uitgestorven.
Twee van de drie terminals zijn overigens nog altijd dicht. Het is er onwerkelijk stil. Luchthavenuitbater Aeroporti di Roma (AdR) verwacht pas ten vroegste in 2022 weer op hetzelfde niveau te draaien als vóór de viruscrisis.
Omdat een heleboel scholen in Rome door de opgelegde fysieke afstandsregels kampen met plaatsgebrek, heeft het stadsbestuur aan de hotelsector prijzen gevraagd om hun interne faciliteiten zoals vergaderzalen en conferentieruimtes tijdelijk aan de stad te verhuren als klaslokaal.
Extra lokalen zullen ook welkom zijn om leerlingen op te vangen wanneer een bepaalde school om een of andere reden dicht zou moeten. De meeste van die ruimtes zijn bovendien uitgerust met moderne audiovisuele en digitale middelen. Zelfs videovergaderingen zijn meestal mogelijk.
Volgens Federalberghi Roma hebben vooral de grotere zakenhotels een offerte ingediend. De gemiddelde gevraagde verhuurprijs schommelt rond de 8.000 euro per maand voor een ‘klaslokaal’ van ongeveer 40 m². Is dat duur? We hebben het over gemiddeld 10 euro per vierkante meter per schooldag, zegt voorzitter Roscioli.
Het stadsbestuur erkent dat de prijzen van soortgelijke faciliteiten elders in de stad in ieder geval op hetzelfde niveau liggen, maar bekijkt ook nog andere mogelijkheden. Les geven in kazernes en in beursgebouwen zoals die van de Fiera di Roma of in tenten, is al wat minder aantrekkelijk, maar kost niet veel minder.
De stad Rome laat weten dat ze met de hotels zullen onderhandelen op basis van het budget dat Rome hieraan kan besteden. Heel veel kan dat niet zijn, want de stadskas is nog nooit zo leeg geweest.
Naar verluidt zouden de stad en de provincie voor de hotellokalen elk 1,5 miljoen euro willen uittrekken. De scholen in Rome openen in principe op maandag 14 september.
Dit is het tweede deel van enkele bijdragen over de gevolgen van de viruscrisis in Rome. De eerste bijdrage in deze minireeks kan je hier terugvinden.
Binnenkort de volgende aflevering in deze minireeks:
Restaurants blijven open zolang ze kunnen, maar wanhoop slaat stilaan toe.
S.P.Q.R. - Romenieuws 